Yıllık ücretli izin işverenlerin yükümlü oldukları bir borçtur. Bunun yerine getirildiğinin ispatıysa yine işverene aittir. 4857 sayılı İş Kanunu’ndaki 56. maddenin son fıkrasındaki “İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır” hükmü kapsamında izin açısından gereken defter ve kayıtların düzenlenmesi işverenin görevidir.
Yargıtay ilke kararları ve öğretiye göre işçilere senelik ücretli izin verildiğinin ispatı yükümlülüğü gerek genel ispat kuralları gerekse İş Kanunu kapsamında işverene ait olmaktadır. İşverenler işçilere senelik ücretli izin verilmiş olduğunu imzalı izin defterleri ya da usulünce tutulan yazılı bir benzeri belgeyle ispatlamalıdırlar. Aksi takdirde senelik iznin kullandırılmış olduğunu ispatlayamayan işveren bundan sorumlu olarak görülecektir.
Yıllık izin defterlerinin geçerli olabilmesi için Yargıtay’a göre işçilerin izne gitme ve çıkış tarihleri gösterilmelidir. Sözleşme bitimine yakın tarihlerde davacılara imzalatılan izin izleme defterlerine itibar edilmeyecektir. Fakat Yargıtay’a göre, yıllık izin defterinin sonradan düzenlenip irade fesadıyla imzalatıldığının işçi tarafından ispatlanması gereklidir.
Hukuk Genel Kurulu, işverenin, yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamasını kabul etmiştir. Bu kararlar kapsamında işçi, imzasını inkâr etmediği müddetçe yıllık kullanıma dair beyanı işçi açısından bağlayıcıdır. İnkâr durumundaysa yıllık izinlerin tespit edilmesi için imza incelemesi yapılacaktır.
Herhangi bir sebeple iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda işçinin hakkı olan ancak kullandırılmayan yıllık izinlerine dair ücretin sözleşmenin bitimindeki son ücrete göre hesaplanıp ödenmesi gerekmektedir.
Bu gibi bir durumda hesaplanmış olan kullandırılmayan senelik izinlerin karşılığında toplam miktar çok olsa da bir indirim uygulanmayacaktır. İş Kanunu’ndaki 56. madde kapsamında işverenlerin işçilerin senelik ücretli izinlerini gösteren belge tutma zorunlulukları olduğundan bu kayıtlar mahkemeye sunulamadığında senelik izin ücreti alacağında indirime gidilmeyecektir. Bu yüzden Yargıtay, izin defteri ya da eşdeğer olan bir belge göstermeyen işverenlerin son çare yeminlerine başvurulabileceğini kabul etmiştir. Bununla beraber senelik iznin kullandırılıp ücretin de verildiğini ispat etme sorumluluğu taşıyan işverenlerin yazılı belge göstermemeleri durumunda mahkemenin yemin teklif etme hakkını davalı işverene hatırlatması gerekmektedir.
4857 sayılı İş Kanunumuzun 57. maddesi 1. fıkrası, uyarınca, “İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır”.
Yıllık izin süresine dair ücret ödemesinin yapılmasının ispatıysa yine işverenler tarafınca yazılı belgeyle yapılabilmektedir. Bu işlem hukuki olduğundan senet ile ispat kuralına tabi olmaktadır. Bu nedenle işçilere senelik izin ücretini ödediklerini ifade eden işverenler bu iddialarını gerekli yazılı belgelerle ispatlamalıdırlar.
İşçiye izin verildiğinin kanıtlanması, işçilere izin ücretinin verildiği anlamını taşımamaktadır. Senelik izin kullandırılsa da karşılığı olan ücretin ödenmiş olduğunun da ayrıca ispatlanması gereklidir. Senelik ücretli izin hakkının kullanıldığını izin defterinden kanıtlayamayan işverenler senelik ücretli izin alacağından sorumlu olacaklardır. Bu nedenle işçiler ücretin ödenmediği iddiasındalarsa ücretin ödenmiş olduğunu işveren çelişkili olmayan yazılı belgelerle kanıtlamalıdır.
Fazla çalışma ücretinin ödenmiş olduğunun ispat edilmesine dair kısımda açıklanan esaslar kapsamında ücret bordrosunda senelik ücretli izin ücreti tahakkukunun olması ve işçinin ücret bordrosunu bu doğrultuda ihtirazi bir kayıt koymadan imzalaması durumunda da ücret bordrosundaki imza işçileri bağlamaktadır. Zira işçilerin imzasını taşımakta olan ve kullanılmakta olan izin günlerini gösteren bordroların olması durumunda yıllık izin ücretine hükmedilemeyecektir.
Yine fazladan çalışma ücretinin banka aracılığıyla ödenmesinde meydana gelen ispat problemlerine dair açıklanan esaslar kapsamında bordrolarda tahakkukları yapılan yıllık izin ücretlerinin de, banka kanalı ile ödendiği iddiası durumunda işverenin dayandığı ücret bordrolarının banka hesap ekstreleri getirilip karşılaştırma yapılmalı ve ona göre karara varılmalıdır.
Av. Pınar Yar Karaata
Kaynakça:
- 22.HD, 11.9.2017, E.2017/36852, K.2017/17411; 22.HD, 6.7.2017, E.2015/16382, K.2017/16238; 22.HD, 20.6.2017, E.2017/8144, K.2017/15033; 22.HD, 15.6.2017, E.2015/16215, K.2017/14539, www.kazanci.com.tr
- Eyrenci, “Ferdi İş İlişkisinin Kurulması ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 1989 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, İstanbul 1991, s. 15.
- 9.HD, 18.10.2017, E.2017/6358, K.2017/16058; 9.HD, 9.6.2014, E.2012/13201, K.2014/18650, www.kazanci.com.tr
- 7.HD, 2.2.2016, E.2015/41949, K.2016/1880, www.kazanci.com.tr
- YHGK, 1.3.2017, E.2015/22-735, K.2017/374, www.kazanci.com.tr
- Eyrenci, “Ferdi İş İlişkisinin Kurulması ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 1989 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, İstanbul 1991, s. 15.
- YHGK, 1.3.2017, E.2015/22-735, K.2017/374, www.kazanci.com.tr
- Hamdi Mollamahmutoğlu, İş Hukuku, 3. Bası, Ankara 2008, 744; 9.HD, 29.9.2014, E.2012/24357, K.2014/28429; 9.HD, 28.5.2014, E.2012/11983, K.2014/17254; 9.HD, 23.12.2013, E.2011/49272, K.2013/34351, www.kazanci.com.tr
- YHGK, 22.2.2017, E.2015/7-1061, K.2017/317; 22.HD, 20.9.2017, E.2017/8561, K.2017/18526, www.kazanci.com.tr
- Özdemir, Sözleşmenin Yapılması, Muhtevası ve İfasına İlişkin Uyuşmazlıklarda İspat Yükü ve Araçları, 198.
- 9.HD, 30.5.2017, E.2015/21462, K.2017/9269; 22.HD, 11.5.2017, E.2017/7650, K.2017/10943; YHGK, 1.3.2017, E.2015/22-735, K.2017/374; YHGK, 22.2.2017, E.2015/7-1061, K.2017/317; 9.HD, 22.3.2016, E.2014/31730, K.2016/6853; 9.HD, 6.12.2016, E.2016/25268, K.2016/21682, www.kazanci.com.tr
- 22.HD, 16.1.2017, E.2016/28425, K.2017/91; 21.HD, 19.4.2016, E.2015/13528, K.2016/6953; 9.HD, 11.4.2016, E.2014/28705, K.2016/8857; 22.HD, 22.10.2014, E.2013/18212, K.2014/28681; 9.HD, 23.9.2014, E.2012/38324, K.2014/27698; 9.HD, 18.6.2014, E.2012/18618, K.2014/20222, www.kazanci.coni.tr
- 22.HD, 4.7.2017, E.2017/30675, K.2017/15879; 22.HD, 3.4.2017, E.2017/6637, K.2017/7308; 22.HD, 14.3.2017, E.2016/28218, K.2017/5277; 22.HD, 2.12.2016, E.2016/23832, K.2016/26164; 7.HD, 8.6.2016, E.2015/19612, K.2016/12828; 9.HD, 24.5.2016, E.2015/1503, K.2016/12331; 22.HD, 10.5.2016, E.2015/8556, K.2016/14112, www.kazanci.com.tr
