Özgün Law Firm

1-Türk Hukukunda Evlilik Şartları

Evlilik Ehliyeti ve Engelleri 4721 sayılı TMK’nın ikinci ayrımında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre erkek veya kadının evlenebilmesi kanun aramış olduğu bazı şartları taşıması zorunlu tutulmuştur.  Bu şartlara kısaca şöyledir.

1.1-Yaş

18 yaşını doldurmuş erkek ve kadın kendi rızaları ile evlenme ehliyetine sahiptir. TMK m. 124 maddesine göre erkek ve kadın on yedi yaşını doldurmadıkça evlenemez. Bu kurala bir istisna getirilmiştir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında, hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. Ayrıca hakim olanak bulundukça karardan önce ana ve baba veya vasi dinler.

Boşanmış anne babanın reşit olmayan çocuklarının evliliğinde vekaleti alan taraf (anne veya baba) çocuğun evlenmesine izin vermelidir.

1.2- Mümeyyiz Olmak

Sağlık durumunun, akli şuurunun yerinde olması, zührevi ve bulaşıcı hastalık taşımaması gerekmektedir.

1.3- Hısımlık

1-Üstsoy ve altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında,

2-Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoy ve altsoy arasında,

3-Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyve eşi arasında,

evlenme yapılamaz. 

1.4- Evli Olmamak

Nüfus kaydına göre evli görünen bir kimse yeniden evlenemez. Müracaat sırasında, önceki evliliğin ölüm, boşanma veya evliliğin herhangi bir sebeple mahkeme kararı ile son bulmuş olması halinde, evlenme engeli ortadan kalkar. Ancak buna rağmen, bu durum aile kütüklerine tescil edilmedikçe yeniden evlenme yapılamaz.  Nüfus kaydına göre evli görünen bir kimse yeniden evlenemez.

1.5- Kadın İçin Kanuni Bekleme Süresinin Dolmuş Olması

Kadınlarda boşanma varsa boşanma tarihi kesinleşme tarihine göre hesap edilerek beyana yazılır. Ancak kadın 300 günlük süre dolmadan önce doğum yaptığı veya mahkemece bu sürenin kısaltılmasına veya kaldırılmasına karar verildiği takdirde, kadın için bekleme süresi ortadan kalkmış olur.

1.6-Gaiplik Durumu

Gaipliğine karar verilen kişinin eşi, mahkemece evliliğin feshine karar verilmedikçe yeni-den evlenemez

2-Yabancıların Türkiye’de Evliliği

Yabancılar, sığınmacı ve mülteciler, evlenme ve boşanmada bulundukları ülkenin hukukuna tabidirler.  Bu nedenle evlenme yaşı, evlenme ehliyeti ve evlenme şartları gibi konularda Türk Hukuku’nun yasalarına uymak zorundadırlar.

Yukarıda açıklamış olduğumuz üzere Türk Hukuku’na göre; evlenmek için 18 yaşını doldurmuş olmanız gerekmektedir. Sığınmacı ve mültecilerin, evlenebilmeleri için uyruğu bulundukları ülke makamlarından evlenme ehliyet belgesi getirmeleri istenebilmektedir.  Bu kişilerin, evlenme engellerinin bulunup bulunmadığı, Türkiye’de nüfus kaydı tutuluyorsa Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nden verilecek evlenme ehliyet belgesi ile henüz nüfus kaydı tutulmamış ise emniyet makamlarınca tutulan dosyalardaki bilgilere göre tespit edilebilmektedir. 

Evlenmeye karar veren  erkek ve kadın, içlerinden birinin oturduğu yerdeki Belediye’nin Evlendirme Memurluğu’na birlikte yazılı veya sözlü olarak başvurmalıdır.

2.1-Evlenme Başvuru Dosyalasında Bulunacak Belgeler[1]

-Evlenme Ehliyet Belgesi

Yetkili makamlarca kişinin adı, soyadı, doğum tarihi, doğum yeri ve medeni durumu (evlenmesine engel halinin bulunup bulunmadığını) ve anne-babasının adı ve soyadını belirten şekilde düzenlenmiş ve usulüne göre tasdik edilmiş evlenme ehliyet belgesi gerekmektedir. (İlgili belge çok dilli ise tasdiksiz, apostilli ise tercüman ve noter tasdikli, vatandaşı olduğu ülke makamlarından alınmış ise Türk Konsolosluğu’nun tercüme ve tasdiki ile sığınmacının İstanbul’da bulunan Konsolosluğu’ndan alınmış ise Valilik tasdikli, İstanbul’da Konsolosluğu yok ise Ankara’da bulunan Büyükelçiliği’nden alınmışsa Dışişleri Bakanlığı tarafından tasdikli şekilde olmalıdır)

-Doğum Belgesi

Evlenme Ehliyet Belgesi’nde anne-baba adı, yok ise“ anne-baba adını gösterir geçerli bir belge aranır.

-Pasaportun aslı ve Türkçe Tercümesi

Varsa pasaport aslının ya da tercümesinin başvuru sırasında sunulması gerekmektedir.

-Aile hekimliğinden alınmış sağlık raporu

Aile hekimliğinden evliliğe engel bir hastalığının bulunmadığına ilişkin sağlık raporunun başvuru sırasında sunulması gerekmektedir.

-Fotoğraf

Talep edilen miktarda fotoğraf sunulması gerekmektedir.

İlgili evraklar toplandıktan sonra tarafların birisinin ikametgâhının bulunduğu Belediyeden başvuru yapılabilecektir. Evlenme dosyalarının geçerlilik süresi, evlenme ehliyet belgesinin düzenleme tarihinden itibaren altı aydır. Bu süre içinde evlenme akdi yapılmadığı takdirde dosya iptal edilir. Nikâh günü talep ederken evrakların (altı ay) geçerlilik süresinin dolmamış olmasına gerekmektedir.

3-Vatansızların Türkiye’de Evliliği

1039 Sayılı Evlendirme Yönetmeliğinin, Vatansızların ve Vatandaşlık Durumu Muntazam Olmayanların Evlenmesi başlıklı 13.  maddesinde, Vatansız veya mültecilerle, vatandaşlık durumu muntazam olmayan yabancıların müracaatları evlendirme memurları tarafından kabul edilir denilmektedir.

Bunların evlenme manilerinin bulunup bulunmadığı, Türkiye’de nüfus kaydı tutuluyorsa Genel Müdürlükten verilecek evlenme ehliyet belgesi ile henüz nüfus kaydı tesis edilmemiş ise emniyet makamlarınca tutulan dosyalardaki bilgilere göre bu makamlarca verilecek belge ile tespit edilir. Bu kişilerin de yukarıda aranan şartları taşıması gerekmektedir.

4-Yabancıların veya Vatansızların Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı veya Oturma İzni Elde Etmek Amacıyla Yaptığı Görünüşteki Evliliklerin Hukuki Durumu

 Bir yabancının veya vatansızın, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı elde etmek amacıyla bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ile evlenmesi ihtimalinde bir görünüşte evlenme söz konusu olur. Bu ihtimalde, evlenme ile tarafların izlediği amaç sürekli bir hayat ortaklığı kurmak olmayıp eşlerden birine vatandaşlık kazandırılmasıdır. Taraflar vatandaşlık kazanma amacını, görünüşteki evliliğin altında gizlemektedirler. Bu halde, uygulamada sıklıkla karşılaşılan muvazaalı bir evliliktir.

Yargıtay’a göre muvazaalı bir evlenme, taraflar kendi aralarında geçersiz olacağını kararlaştırmış olsalar bile geçerlidir.[2] Mutlak butlan sebepleri kanunda sınırlı sayıda belirlendiği için muvazaalı evliliklere mutlak butlan yaptırımının uygulanması mümkün değildir.[3]

Evlenmenin görünüşte olduğu ispat edilebildiği takdirde, evlenme aracılığıyla vatandaşlığın kazanılması hakkının kötüye kullanıldığına dayanılarak, vatandaşlık kazanılmamış sayılmalıdır. Yani, evlenmenin kendisi geçerli, evlenme ile ulaşılmak istenen amaç, vatandaşlık hakkı veya oturma izni geçersiz sayılabilecektir.  [4]

12.6.2009 tarihli ve 5901 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı Kanunu’nun 16. maddesinin 1. fıkrasına göre bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ile evlenme doğrudan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanmak için yeterli değildir.

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilirler. Başvuru sahiplerinden;

a) aile birliği içinde yaşama,

b) evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,

 c) millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama şartları aranır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı Kanunu’nun 16. maddesinin son fıkrası uyarınca, evlenme ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde dahi evlenmede iyi niyetli iseler Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını muhafaza edebilmeleri mümkündür.

04.04.2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 34. maddesine göre mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin yabancı eşine her defasında iki yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir.

Kanun’un 37. maddesine göre; aile ikamet izni verilmeden veya uzatılmadan önce makul şüphe varsa, evliliğin sırf ikamet izni alabilme amacıyla yapılıp yapılmadığı valiliklerce araştırılır. Araştırma sonucunda, evliliğin bu amaçla yapıldığı tespit edilirse aile ikamet izni verilmez; verilmişse iptal edilir. Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin görünüşte olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilir.

Görünüşte evlilik yoluyla alınan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, bu Kanunda öngörülen ikamet izin sürelerinin toplanmasında hesaba katılmayacaktır.

Av. Gülden Mehmed Altın