Özgün Law Firm

Tasarruf finansman şirketleri, banka kredisi yerine kullanılabilecek alternatif bir finans modeli ile insanları faizsiz bir şekilde konut ve araç sahibi yaptıklarını belirterek, genel olarak “faizsiz peşinatsız kredi sistemi” ya da “tasarrufa dayalı faizsiz finansman” olarak adlandırdıkları bu sektörü oluşturan şirketlerdir.

Bu sistem ile, bireylerin belirli bir süre tasarrufta bulunarak, daha sonra finansman elde etmelerini sağlayan bir finansal aracılık işlevi ortaya konulmaktadır. [1]

SİSTEM NASIL İŞLİYOR?

Bu sistem ile kişilere bireysel veya grup halinde tasarruf imkânı sunularak, konut ya da taşıt gibi bir varlığın satın alınması amacıyla müşteriye finansman kullandırılması söz konusudur.

Bireysel tasarrufta, kişiler genellikle belirli peşinat ve belirli vadeye kadar para yatırırken, grup halinde tasarrufta ise kişilerle belirli sayılardan oluşan gruplara dahil edilerek, düzenli aralıklarla yapılan çekiliş sonuçlarına göre grup üyelerinin tasarrufta bulunması sağlanmaktadır. [2]

Grup halinde tasarrufta ise grup üyelerinin tasarruflarının finanse edilmesi için, çekilişte henüz çıkmayan müşterilere diğer gruplardan sağlanan kaynaklarla finansman ödemesi yapılması öngörülmektedir. [3]

Ayrıca, tasarruf finansmanı sözleşmesi kapsamında, tasarruf finansman faaliyetlerini sürdürebilmek ve tasarruf fon havuzu yönetimi için faiz yerine “Organizasyon Ücreti” adında belirli bir miktar giriş ücreti de alınmaktadır.

Bunun yanı sıra faaliyet konusu taşınmaz ve taşıtlar üzerinde uygulanan rehin veya ipotek ile ödemelerin tasarruftan sonra da devam etmesiyle sistemin ilerleyişi teminat altına alınır.

YENİ KANUN DEĞİŞİKLİĞİ NELER GETİRDİ?

7292 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 07.03.2021 tarihli ve 31416 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu kanun değişikliği ile “6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri” kanunu artık “6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu” (“Kanun”) ismi ile olarak yürürlükte olacak olup, kanuna tasarruf finansman şirketleri ile ilgili ayrıntılı hükümler eklenmiştir.

Kanun’da tasarruf finansman sürecine ilişkin hususlar tek tek tanımlanmış olup, Kanun’un 3. maddesinde tasarruf finansman faaliyeti; “Bir sözleşme kapsamında önceden belirlenmiş koşulların gerçekleşmesi şartıyla konut, çatılı iş yeri veya taşıtın edinimi için faizsiz finansman esaslarına göre belirli bir süre tasarruf edilmesi, müşterilere finansman kullandırılması ve toplanan tasarrufların yönetimi” olarak tanımlanmıştır.

Kanun değişikliğinin getirdiği en büyük yenilik ise, tasarruf finansmanı sektörünün Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (“BDDK”) düzenleme ve denetimi yetkisi altına alınmasıdır.

Genellikle, ekonomik anlamda orta ve alt sınıfı oluşturan insanlara hitap eden bu sistem büyük bir müşteri kitlesine ulaşmıştır. Hal böyle iken, yasal bir altyapısı ve bir denetim mekanizmasına tabi olmaması nedeniyle, müşteriler ve finansal sistem açısından problem doğurabilecek bu sistemin, kanuni düzenleme ile bir finansal sistem olarak tanınması ve BBDK denetimi altına girmesi müşteriler güvence altına alınmış, sektörün öncü firmalar ise sektör üzerindeki belirsizliğin olumlu bir şekilde kalkmasını mutlulukla karşılaşmıştır.

Özellikle, getirilen yeni Tasarruf Fon Havuzu düzenlemesi ile müşterilerin finansal güvence altına alınması amaçlanmaktadır.

Yasa değişikliği getirilen bir kısım önemli değişiklikler aşağıdaki şekildedir:

a) Kuruluş ve Faaliyet İzni Şartları

·       Tasarruf Finansmanı Şirketlerinin kuruluşunda; tamamı nama yazılı paylardan oluşan anonim şirket şeklinde kurulması, ticaret unvanında “Finansman Şirketi” veya “Tasarruf Finansman Şirketi” ibarelerinin bulunması gerekmektedir.

·       Yine kuruluş için, Tasarruf Finansman Şirketinin sermayesinin asgari 100 milyon Türk Lirası olması, ana sözleşme hükümlerinin 6361 sayılı kanuna uygun olması ve kurumun etkin denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısına sahip olması zorunlu tutulmuştur.

·       Kuruluş izni alan Tasarruf Finansman Şirketlerinin, faaliyete geçebilmeleri için ayrıca faaliyet izni almaları şarttır. Kuruluş izni almış olan şirketlerin faaliyete geçebilmeleri için; sermayesinin nakit olarak ödenmiş ve planlanan faaliyetleri gerçekleştirebilecek düzeyde olması, kurucuları tarafından asgari sermayenin yüzde 5’i tutarındaki sisteme giriş payının genel bütçeye kaydedilmek üzere Maliye Bakanlığına bağlı muhasebe birimlerine yatırılması gerekmektedir. [4]

b) Müşterileri Koruyucu Hükümler

·       Tasarruf finansman sözleşmelerinde müşteriye cayma ve fesih hakkı getirilmiş olup, tasarruf finansman sözleşmesinin imzalanmasını takip eden 14 gün içinde, müşteri herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkına sahip olacaktır. Bu durumda organizasyon ücreti dahil müşteriden alınan tüm tasarruflar cayma kararının bildirilmesinden itibaren 14 gün içinde geri ödenecektir.

·      Şirketler, verilen hizmetlerden kaynaklanan sorulara cevap verecek bir sistem kurmakla ve bu hizmetle ilgili olarak müşterilerini bilgilendirmekle yükümlü tutulmuştur.

·     Şirketler, taraflar arasında kurulan sözleşmenin bir örneğini müşterilerine teslim etmek zorunda olup, talepleri halinde müşteri ile yapılan işlemlere ilişkin her türlü belgenin örneğini müşterilere ücretsiz bir şekilde teslim etmek zorundadır.

·  Tasarruf (ödeme) dönemine ilişkin olarak, sözleşme kapsamında müşteriden ipotek, rehin veya senet gibi teminatlar alınamayacak ve organizasyon ücreti dışında müşteriyi ödeme yükümlülüğü altına sokacak herhangi bir işlem yapılamayacaktır.

c)   BBDK Denetimine İlişkin Hükümler

·       Tasarruf finansman faaliyetinde bulunan şirketlerin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) denetim ve gözetim çatısı altına alınmıştır.

• Lisans şartlarına, izin verilen faaliyetlere, şirketlerin organizasyon yapılarına, özkaynak ve likiditelerine ilişkin kısıtlamalar ile müşterilerin ve toplanan fonların korunması, karşılık ve ihtiyat fonu ayrılması, muhasebe ve raporlama ile denetim otoritesinin yetkilerine ilişkin çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.

 

d) Tasarruf Fon Havuzu Başta Olmak Üzere Finansal Açıdan Koruyucu Hükümler

·       Belirli bir dönemde tasarruf finansman şirketi nezdindeki birikmiş tasarruflar ve finansman geri ödemelerinden oluşan tutarlar toplamından, tahsisat olarak verilmiş tutarlar ile tasarruf geri ödemelerinin düşülmesinden sonra kalan tutar ile Tasarruf Fon Havuzu oluşturulacaktır.

·       Şirketin kendi hesapları ile tasarruf fon havuzu ayrılacaktır.

·       Şirketler, tasarruf finansman faaliyetleri kapsamında yeni müşteri kazanımı amacıyla mevcut müşterilerine yönelik tasarruf fon havuzu kaynaklarından teşvik edici herhangi bir uygulamada bulunamayacaklardır.

·       Bir şirket tarafından sağlanabilecek finansmanların toplamı, tasarruf fon havuzu ile özkaynakları toplamının yüzde yetmiş beşini aşamayacaktır.

·       Tasarruf fon havuzunda biriken tutarların tutulduğu hesaplar, şirketin kendi hesaplarından ayrılır. Bu hesaplar, sözleşmelerini finansman döneminden önce sona erdiren veya cayma hakkını kullanan müşterilere yapılacak geri ödemeler ile tahsisat ödemeleri ve bu madde kapsamındaki yatırım faaliyetleri dışında kullanılamayacaktır.

 

e) Yaptırımlara İlişkin Hükümler

 

·       Şartları yerine getirmeyen ve gerekli izinleri almadan faaliyetlerini sürdüren şirketlere yaptırım uygulanacak ve bu kapsamda alınması gereken izinleri almaksızın tasarruf finansman faaliyetlerinde bulunan kişilere 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası uygulanacaktır.

İNTİBAK SÜRECİ

Özellikle 100 Milyon liralık sermaye şartı ve kanun ile getirilen diğer şartlar ile beraber, sektörün denetimden yoksun olduğu dönemde faaliyete geçen çok sayıda tasarruf finansman şirketinin faaliyetlerine devam etme imkânı kalmamıştır.

6361 sayılı Kanunun yeni kanun değişikliği ile eklenen “Tasarruf Finansman Şirketlerinin İntibak Süreci” başlıklı geçici 7. maddesi uyarınca; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte (07.03.2021) tasarruf finansman faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içerisinde (07.04.2021 tarihine kadar) BDDK’ya başvuruda bulunmak zorunda tutulmuştur.

Bu başvuru sırasında, şirket mevcut durumunu en geç altı ay içinde Kanun hükümlerine uygun hâle getireceklerine veya müşteri hak ve menfaatlerini zarara uğratmadan tasfiye olacaklarına dair bir plan sunmak zorunda kılınmıştır. [1]

BDDK’ya başvuru yapmayanlar hakkında ise “İzinsiz faaliyette bulunmak” suçundan işlem tesis edileceği açıklanmıştır.

Tasarruf finansmanı şirketleri tarafından gerçekleştirilen bu başvurular sonucunda, BBDK’ın 01.07.2021 tarihli kararı ile; intibak planı yeterli görülmeyen 21 tasarruf finansman şirketinin tasfiyesine karar verilmiştir. (Karar ve tasfiyesine karar verilen şirketler için bkz: https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/1039)

Netice itibariyle, sektörde aktif olarak faaliyetine yalnızca 8 şirket devam etmekte olup, bu şirketlerin intibak değerlendirme süreçleri devam etmektedir.  (Şirketlerin listesi için bkz: https://www.bddk.org.tr/Kurulus/Liste/89)

TASFİYE SÜRECİ

Tasfiyesine karar verilen şirketlerin tasfiye süreci için TMSF tarafından yürütülmektedir. TMSF tarafından konuya ilişkin olarak yapılan basın açıklaması ile tasfiye sürecinde hak sahiplerinin menfaatlerinin korunması amacıyla;

·       Şirketlerin hâkim ortak ve yöneticilerinin mal, hak ve varlıklarına, mevcut denetim raporları kapsamında tespit edilen tutarlar üzerinden 6183 sayılı Kanun kapsamında ihtiyati haciz işlemi gerçekleştirildiği,

·       Şirketlerin, genel merkezleri haricinde, ülke çapındaki 426 şubesinin tümü kapatılarak kiralık lokasyonların boşaltılması işlemlerine başlanıldığı,

ve yedekleme işlemleri, bağımsız denetim raporlarının hazırlanması, gibi çeşitli süreçlerin hızlı bir şekilde sürdüğü belirtmiştir.

Ancak bu süreçte şirketler aleyhine yürüyen tüm dava/takipler, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanununun 50/A maddesinin yetkilendirmesiyle, 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 106’ncı maddesi kapsamında, hak sahiplerinin menfaatlerinin korunmasını teminen 02.07.2021 tarihi itibarıyla durmuş olup bu şirketler aleyhine yeni dava/takip de yapılamayacaktır.

Tasarruf ödemesi yapan ancak henüz teslimat almamış olan müşterilerin ise taksit ödemeleri durdurulmuş olup, bu kişilerin alacaklarını bildirmek için daha sonra yapılacak duyuru ile alacaklarını komisyona bildirmeye çağırılacakları belirtilmiştir.

Finansman döneminde olan, yani teslimat alan müşterilerin ise, taksitli borçlarını sözleşme koşullarına uygun şekilde ve düzenli olarak, sadece ilgili şirketlerin web sayfalarında yer alan banka hesap numaralarına ödemeleri gerektiği, vadesi geldiği halde ödemesini yapmayanlar hakkında hukuki takip işlemleri başlatılacağı açıklanmıştır. (TMSF basın açıklaması için bkz: https://www.tmsf.org.tr/tr/Basin/List/tasarruf-finansman-sirketlerinin-tasfiye-sureci-basladi)

SONUÇ

Netice olarak, kanun değişikliğinin yürürlüğe girmesinden bu yana yaşanan son 7 aylık bu süreç ile; kontrol mekanizması olmaksızın çok hızlı bir şekilde büyüyen tasarruf finansman sektörü, kanuni düzenleme ile yasal dayanak altına alınmış olup, bir finans sektörü olarak tanınmıştır.

Bu yeni finans sisteminin kanun hükümleri düzenlenmesi ve şirketlerin BBDK denetimi altına girmesi neticesinde, sektörün daha güvenilir bir hale geldiği söylenilebilecektir.

Ancak yukarıda açıklamadığımız üzere, faaliyet için çok sıkı şartların getirilmesi ile birlikte; BBDK tarafından bu şartları karşılaması mümkün görünmeyen şirketlerin tasfiyesine karar verilmiştir. TMSF tarafından yürütülen bu tasfiye süreci neticesinde, tasarruf ödemesi yapmış ancak teslimat almamış olan vatandaşların bir mağduriyet yaşayıp yaşamayacağı hiç şüphesiz ki gündem olmaya devam edecektir. 

Av. Serdar Darama

Kaynakça:

1., 2., 3., Vahdet Deniz, “Finansal Sitemde Yeni Bir Kuruluş Türü Olarak Tasarruf Finansman Şirketleri” (https://www.procompliance.net/finansal-sistemde-yeni-bir-finansal-kurulus-turu-olarak-tasarruf-finansman-sirketleri/)

4., 5.,: Vahdet Deniz, “Tasarruf Finansman Şirketleri İntibak ve Lisanslama Süreci” (https://www.procompliance.net/tasarruf-finansman-sirketleri-intibak-ve-lisanslama-sureci/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+Procompliance+%28ProCompliance%29)

 

Linkler:

BBDK’ın 01.07.2021 tarihli kararı:

https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/1039

Faaliyetine devam eden Tasarruf Finansman Şirketleri:

https://www.bddk.org.tr/Kurulus/Liste/89

TMSF’nin tasfiye sürecine ilişkin basın açıklaması:

https://www.tmsf.org.tr/tr/Basin/List/tasarruf-finansman-sirketlerinin-tasfiye-sureci-basladi