Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Getiren Kanun”), Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 13.10.2022 tarihinde kabul edilmiş ve 18.10.2022 tarihli ve 31987 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanmıştır.
7418 sayılı Kanun uyarınca; 5187 sayılı Basın Kanunu, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu gibi kanunlarda önemli değişiklikler yapılmıştır.
Getirilen değişikliklerin başlıcaları şu şekilde özetlenebilir:
I- 5187 Sayılı Basın Kanunu’nda Yapılan Önemli Değişiklikler
1- 7418 sayılı Kanunun 1. Maddesi ile Basın Kanunu’nun amaçları arasına basın kartına ilişkin usul ve esasları belirlemek de eklenmiştir. Basın kartı düzenlemesi bakımından basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon görevlileri 5187 sayılı Basın Kanunu’nun kapsamına dahil edilmiştir.
2- 7418 sayılı Kanunun 5. Maddesi ile 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 8. Maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir:
‘’ Birinci fıkrada düzenlenen yayım durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmaz. İnternet haber sitesinin bu madde hükmüne uymaması hâlinde, Cumhuriyet Başsavcılığı iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden ister. İstemin iki hafta içinde yerine getirilmemesi durumunda, Cumhuriyet Başsavcılığı internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti amacıyla asliye ceza mahkemesine başvurur. Mahkeme en geç iki hafta içinde kararını verir. Bu karara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.
Başvurunun kabul edilmesi hâlinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmî ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ilişkin hakları ortadan kalkar. İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu Kanun ve/veya ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına engel değildir.’’
Yapılan değişiklik ve düzenlemelerle birlikte, internet haber sitesinin beyanname verilmesine ilişkin hükümlere uymaması halinde Cumhuriyet Başsavcılığı, beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini yayın sahibinden (internet haber sitesinden) isteyecek, istemin iki hafta içerisinde yerine getirilmemesi halinde, Cumhuriyet Başsavcılığı internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti amacıyla asliye ceza mahkemesine başvuracaktır. Asliye ceza mahkemesi en geç iki hafta içerisinde karar verecek ve bu karara karşı itiraz yolu açık olacaktır.
Cumhuriyet Başsavcılığının başvurusunun kabul edilmesi durumunda, internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ilişkin hakları ortadan kalkacaktır. Ayrıca, yukarıda belirtilen tüm hususlarla birlikte, 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 8/1 maddesinde düzenlenen yayım durdurma yaptırımının internet haber siteleri bakımından uygulanmayacağı da bu değişiklikle hüküm altına alınmıştır.
3- 5187 sayılı Kanuna eklenen Ek Madde 6 ile, basın kartı sahibinin Ek 3. maddede yer alan niteliklere sahip olmadığının veya bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması halinde basın kartının İletişim Başkanlığınca iptal edileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca, basın kartı sahibinin, basın ahlak esaslarına aykırı davranışlarda bulunması halinde Basın Kartı Komisyonu kararıyla basın kartının iptal edileceği aynı maddede düzenlenmiştir. Basın kartının bu sebeple iptali durumunda, kartın iade edildiği tarihten itibaren bir yıl geçmedikçe yeniden basın kartı verilmeyecektir.
Adli sicil kaydında basın kartı verilmesine engel bir suçtan mahkumiyeti mevcut olan kişilere, bu mahkumiyetler adli sicil kayıtlarından silinmedikçe veya yasaklanmış hakların geri verilmesine karar verilmedikçe basın kartı düzenlenmeyecektir.
4- 5187 sayılı Kanuna eklenen Ek Madde 4 ile, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet gösteren internet haber sitelerinin, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde kanunda öngörülen yükümlülükleri yerine getirmek zorunda olacaktır.
5- Değişiklik Getiren Kanunun 7. maddesi uyarınca, 5187 sayılı Basın kanununun 14. maddesinin 1. fıkrasına eklenen hükümle, internet haber sitesinde yayımlanan bir içeriğe karşı cevap ve düzeltme yazısı hazırlanarak ilgili sitede yayınlanması talep edilebilecektir:
‘’İnternet haber sitelerinde ise zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısını; sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinde ilk yirmi dört saati ana sayfada olmak üzere bir hafta süreyle yayımlanır.’’
Cevap ve düzeltme yazısı, internet haber sitesi sorumlu müdürü tarafından hiçbir değişiklik yapılmadan, ilgili haberin yayınlandığı sayfada veya içerik kaldırıldı ise ana sayfada en geç bir gün içinde yayınlanmak zorundadır. Bu sürenin sonunda yazı yayınlanmaz ise Sulh Ceza Hakimliği’ne başvuru yapılarak yazının yayınlanması sağlanabilecektir.
II- 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da Yapılan Önemli Değişiklikler
1- Değişiklik Getiren Kanunun 31. Maddesi uyarınca, 5651 sayılı kanunun 6/A maddesinde değişiklik yapılmış; Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne içerik çıkarma ve erişim engelleme kararlarını uygulama yetkisi tanınmıştır. Yapılan düzenlemeyle birlikte, 5651 sayılı kanunun 8 ve 8/A maddeleri kapsamı dışındaki tüm içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine yönelik kararların uygulanmasını sağlamak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği görevlendirilmiş ve yetkilendirilmiştir.
2- 5651 sayılı Kanunun 8. Maddesinin birinci fıkrasına;
‘’ ç) 1/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar.”
bendi eklenerek bir içeriğin, 2937 sayılı kanunun 27/1 ve 27/2 maddelerinde yer alan,
‘’Madde 27 – (Değişik: 17/4/2014-6532/7 md.)
Millî İstihbarat Teşkilatının görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi ve belgeleri, yetkisiz olarak alan, temin eden, çalan, sahte olarak üreten, bunlar üzerinde sahtecilik yapan ve bunları yok eden kişiye dört yıldan on yıla kadar hapis cezası verilir.
MİT mensupları ve ailelerinin kimliklerini, makam, görev ve faaliyetlerini herhangi bir yolla ifşa edenler ile MİT mensuplarının kimliklerini sahte olarak düzenleyen veya değiştiren ya da bu sahte belgeleri kullananlara üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası verilir.’’
Suçları oluşturduğu konusunda yeterli şüphe bulunması halinde içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebileceği düzenlemiştir.
3- Değişiklik Getiren Kanun’un 34 ve 35. maddelerinde uyarınca 5651 sayılı Kanun’un Sosyal Ağ Sağlayıcıları’na (Twitter, Instagram, Facebook vb.) ilişkin Ek 4. maddesinde birtakım düzenlemeler yapılmıştır.
Bu değişiklikler doğrultusunda;
a) Türkiye’de temsilci bulundurması zorunlu olan Sosyal Ağ Sağlayıcıları’nın gerçek kişi temsilcisinin Türk vatandaşı olması ve Türkiye’de yerleşik olması zorunluluğu getirilmiştir.
b) Günlük erişimi on milyondan fazla olan Sosyal Ağ Sağlayıcıları’nın temsilcisinin, sağlayıcı ile birlikte teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olduğu düzenlenmiştir.
c) Değişiklik Getiren Kanun kapsamında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na eklenen “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçu dahil bu maddede yazılı suçların faillerine ulaşmak için gereken bilginin, talep halinde, Sosyal Ağ Sağlayıcı tarafından savcılığa bildirilmesi zorunlu kılınmıştır. Talebin gereğini yerine getirmeyen Sosyal Ağ Sağlayıcı’nın internet trafiği yüzde doksan oranında daraltılabilecektir.
d) Erişim engeli veya içerik çıkarma kararını yerine getirmeyen Sosyal Ağ Sağlayıcı’nın internet trafiğinin yüzde doksan oranında daraltılabileceği düzenlenmiştir.
4- Ek 4/5 maddesiyle, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan,
a) Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
b) Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma (madde 217/A),
c) Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak (madde 302), ç) Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 311, 312, 313, 314, 315, 316),
d) Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (madde 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337)
suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgilerin, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkeme tarafından talep edilmesi halinde, ilgili sosyal ağ sağlayıcılarının Türkiye’deki temsilcileri tarafından adli mercilere verileceği,
Bu bilgilerin talep eden merciye verilmemesi halinde ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde doksan oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliğine başvurabileceği düzenlenmiştir.
İnternet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi halinde, bu karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK'ye gönderilecektir. Kararın gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek, sosyal ağ sağlayıcının, yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde yaptırımlar kaldırılacak ve BTK'ye bildirilecektir.
5- Ek 4/10 Madde uyarınca, 8 ve 8/A maddeleri kapsamındaki istisnalar dışında,5651 sayılı Kanun kapsamında Başkan tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi hâlinde, Türkiye’de mukim vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya altı aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına Başkan tarafından karar verilebileceği, bu kapsamda yeni sözleşme kurulamayacağı ve buna ilişkin para transferi yapılamayacağı da düzenlenmiştir.
Ayrıca, Ek 4/11 maddesiyle, 5651 sayılı Kanun kapsamında verilen para cezalarının yasal süresinde ödenmemesi durumunun bir yıl içinde birden fazla gerçekleşmesi hâlinde, Başkan tarafından yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya Türkiye’de mukim vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcısına altı aya kadar yeni reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebileceği hüküm altına alınmıştır.
III- 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Eklenen 217/A Maddesi ile ‘’Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma’’ Suçu Düzenlenmiştir.
1- Değişiklik Getiren Kanunun 29. Maddesi ile 5237 sayılı kanuna, 217. Maddesinden sonra gelmek üzere 217/A maddesi eklenmiş, ‘’Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’’ suçu düzenlenmiştir:
‘’ Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma
Madde 217/A- (Ek:13/10/2022-7418/29 md.) (1) Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(2) Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır. ‘’
2- Ayrıca, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 286/3 maddesi gereğince, ‘’Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’’ suçu nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi kararları temyiz edilebilecektir.
Av. Anıl Sağlam
Kaynak:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/10/20221018-1.htm
