1 Nisan 2022 tarihinde Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun’da 1 Ekim 2022 itibariyle yürürlüğe girmek üzere önemli
değişiklikler yapılmıştı. Kanun’da yapılan değişikliklere paralel olarak, Mesafeli
Sözleşmeler Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 23.08.2022
tarihinde Resmî Gazete ’de yayımlanmıştır.
Yönetmeliğin yürürlüğe gireceği tarih ise 9. maddesi
ile değiştirilen 12. maddenin dördüncü fıkrasının son cümlesinde yer alan ödemenin
kredi kartı ile yapıldığı ve tüketicinin cayma hakkını kullandığı hallerde
iadenin tek seferde yapılmasına ilişkin düzenleme 1/1/2023 tarihinde, diğer
hükümleri ise 1/10/2022 tarihinde olarak belirlenmiştir.
İlgili tarihlerden itibaren yapılan değişikliklere
uygun olarak hareket edilmesi herhangi bir sorunla karşılaşılmaması açısından
önem arz etmektedir. Aşağıda dikkat edilecek hususlar başlıklar altında
açıklanmıştır.
·
YÖNETMELİĞİNDEKİ
TÜKETİCİLERE GETİRİLEN EK YÜKÜMLÜLÜKLER VE TANIMLARDA YAPILAN ÖNEMLİ
DEĞİŞİKLİKLER
Değişiklik Yönetmeliği ile ön bilgilendirme, mal
teslimi ve cayma hakkı ile ilgili yenilikler ve aracı hizmet sağlayıcılara
birtakım ek yükümlülükler getirilmektedir.
Yönetmelik ile, tek bir e-ticaret sitesi üzerinden
farklı satıcılara ürünlerini satışa sunma imkânı sağlayan e-pazaryerleri ve
mesafeli sözleşme kurulmasına imkân tanıyan mecralar tanımlanmıştır.
Halihazırda e-ticaret ve tüketici mevzuatında
düzenlenen “aracı hizmet sağlayıcı” (“E-Pazaryeri”) kavramı, “oluşturulan sistem ile
uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla satıcı/sağlayıcı adına mesafeli sözleşme
kurulmasına aracılık eden kişiler” tanımı ile Yönetmelik kapsamına dahil edilmiştir. Ek
olarak, kamu hizmetlerinin tek noktadan sunulduğu ortak kamu elektronik
platformu hariç olmak üzere, E-Pazaryeri’nin mesafeli sözleşme kurulmasına
aracılık etme amacıyla oluşturduğu sistem ise platform olarak tanımlanmıştır.
·
Ön Bilgilendirme
Yükümlülüğü Bakımından Yapılan Değişiklik;
Ön bilgilendirme yükümlülüğü bakımından ise;
mesafeli sözleşmenin kurulmasından önce tüketicilere yapılacak ön
bilgilendirmenin kapsamı daha geniş tutulmuştur. Tüketiciye yapılacak ön
bilgilendirmede aracı hizmet sağlayıcılara ilişkin çeşitli bilgiler bulunacak
ve aracı hizmet sağlayıcıları ön bilgilendirmenin yapılmasından satıcı ve
sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olacaktır.
Yani hizmet sağlayıcıların (Ör: kendi internet
sitesi üzerinden satış yapan veya E-Pazaryeri üzerinden satış yapanlar) ve
E-Pazaryeri’nin ön bilgilendirme yükümlülüğü genişletilmiştir. E-Pazaryeri, ön
bilgilendirmede yer alan bilgilerin doğru ve tam olmasından, mesafeli
sözleşmenin kurulma biçimine göre tek başına veya satıcı (malı satan) ve
sağlayıcı (hizmet sunan) ile birlikte sorumlu olacağı anlamına gelmektedir.
Yapılan bir diğer değişiklik ise ön bilgilendirme, yazılı
usule alternatif olarak e-posta gibi yöntemler ile gönderilebilecektir. Değişiklikten
önce, mesafeli sözleşmenin sesli iletişim yoluyla veya siparişe ilişkin
bilgilerin sınırlı alanda ya da zamanda sunulduğu bir ortam yoluyla kurulması
halinde, satıcı veya sağlayıcı ön bilgilendirme kapsamındaki bilgilerin
tamamını en geç mal teslimine veya hizmetin ifasına kadar yazılı olarak
göndermek zorundaydı. Yapılan değişiklik ile bu bilgilerin yazılı gönderimin
yanında kalıcı veri saklayıcısı ile de gönderilmesine imkân tanınmıştır.
Ayrıca ön bilgilendirmede, önceden belirtmek ve
satıcının anlaştığı taşıyıcının teslim tutarını aşmamak kaydıyla, tüketicinin
iade işlemlerinde iade masrafı tüketici üzerinde bırakılabilecektir.
·
Cayma Hakkı Bakımından
Yapılan Değişiklik;
Tüketici; satın aldığı malı herhangi bir gerekçe
göstermeksizin iade niyetiyle öne sürebildiği cayma hakkını kullandığını
E-Pazaryerine iletebilecektir.
E-Pazaryeri; tüketicinin cayma hakkını kullanarak
malı iade edebilmesi adına platform üzerinde gerekli sistemi kurmakla ve
tüketicinin bu sistem üzerinden kullandığı cayma hakkının kendisine ve satıcı
veya sağlayıcıya ulaştığına ilişkin teyit bilgisini tüketiciye derhal iletmekle
yükümlüdür.
Platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde,
tüketicinin cayma hakkını kullandığını satıcı veya sağlayıcıya bildirmesi
halinde ise; satıcı ve sağlayıcının, E-Pazaryeri’ni derhal buna dair
bilgilendirmesi gerekmektedir. Bu bilgilere ön bilgilendirmede yer verilmemesi
ya da belirtilen taşıyıcının tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması
aracı hizmet sağlayıcıdan kaynaklanıyorsa söz konusu masraf ve yükümlülükler
aracı hizmet sağlayıcı tarafından karşılanacaktır.
Ayıplı mallar hariç olmak üzere, ön bilgilendirmede
belirtilmesi ve satıcının öngördüğü taşıyıcı ile iadesinde, tutarına yer
verilmesi halinde iade masrafı tüketiciye yansıtılabilecektir. Bu durumda,
tüketicinin talebi üzerine iade masrafı, kendisine iade edilecek mal veya
hizmet bedelinden mahsup edilebilecektir.
Cayma halinde tüketicinin malı iade etme süresi de
değiştirilmiştir. Yeni Düzenleme öncesinde; satıcı veya sağlayıcı malı
kendisinin geri alacağına dair bir teklifte bulunmadıkça, tüketici cayma
hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren on gün
içinde malı satıcı veya sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri
göndermeliyken yeni düzenleme ile birlikte bu süre on dört gün olarak
değiştirilmiştir.
Bununla birlikte cayma hakkının istisnalarına da
eklemeler yapılmış olup yeni düzenleme ile yönetmeliğin cayma hakkına ilişkin
istisnalarını düzenleyen 15. maddesinin kapsamı genişletilmiş ve aşağıdaki
sözleşmelerde maddeye eklenmiştir.
Ø
Tüketiciye
teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara
ilişkin sözleşmeler,
Ø
Canlı
müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler,
Ø
Tanıtma
ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya
montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara
ilişkin sözleşmeler
Ø
13/10/1983
tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan
taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına
ilişkin sözleşmeler
Görüleceği
üzere yapılan değişiklikle cep telefonu, bilgisayar, akıllı saat ve tabletlere
ilişkin 14 günlük cayma hakkı süresi kaldırılmıştır. Bu kapsamda Tüketicinin 14
gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin
sözleşmeden cayma hakkını kullanılması kaldırılmıştır. Ayrıca ön bilgilendirme
metninde iade halinde teslim masrafını geçmemek üzere iade masraf tutarının ne
kadar olduğu ve hangi tarafça karşılanacağına yer verilmemesi halinde
masrafların satıcı/sağlayıcı tarafından; söz konusu metinde bu masrafların
tüketici tarafından karşılanacağına yer verilmesi halinde ise masrafların
tüketici üzerinde kalacağı belirtilmiştir. Ayrıca iadenin ön bilgilendirme
metninde öngörülenin dışında bir taşıyıcıyla yapılması halinde iade masrafını
tüketicinin karşılaması için bu hususa ön bilgilendirme metninde açık bir
şekilde yer verilmesi şartı aranmıştır.
Cayma hakkının kullanımının ardından tüketiciden
tahsil edilen ödemelerin iadesi bakımından ise ikili bir ayrım yapılmıştır. Bu
kapsamda cayma hakkının kullanımı sonrası malın ön bilgilendirmede belirtilen
taşıyıcıya teslim edilmesi halinde iade süresi taşıyıcıya teslim tarihinden;
malın farklı bir taşıyıcı ile iade edilmesi durumunda iade süresi malın
satıcıya ulaştığı tarihten itibaren başlayacak. Bu noktada tüketicilerin
iadelerini ön bilgilendirme metninde yer alan taşıyıcı aracılığı ile
gerçekleştirmeleri önem taşımaktadır.
Yapılan değişikliklerle görmekteyiz ki ön
bilgilendirme formunda her bir satıcı iade durumunda kargo ücretinin kim
tarafından karşılayacağını belirmelidir. Bu durumda ürün iadesi halinde kargo
bedelinin satıcı firmaya ait olması durumunun bu firmanın diğer satıcı firmalar
açısından haksız rekabet teşkil edip etmeyeceği hususu gündeme gelmektedir.
Ancak bu durum kanunda seçmeli hak olarak belirtildiği için kargo iade bedelini
karşılamayı kabul ederek satış yapan firma haksız rekabet yaptığını söylememiz
mümkün olmayacaktır.
·
E-Pazaryeri Bakımından
Yapılan Değişiklikler;
Platform
üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerde;
Ø Yukarıda belirtilen niteliklere sahip sistemi kurmak
ve tüketici işlemlerinin kayıtlarını 3 yıl boyunca tutmak,
Ø Aracılık hizmetine ilişkin mesafeli sözleşmeye
aykırı uygulamalar ile satıcı veya sağlayıcının mevzuata aykırı davranmasına
sebep olmamak,
Ø Satılan mal veya hizmete ilişkin platformdaki reklam
ve tanıtımlarda taahhüt edilen bilgiler ile ön bilgilendirmedeki zorunlu
hususları uyumlu kılmak ve gerekirse ispatlamak, ve
Ø Satıcı veya sağlayıcının onayı olmaksızın
düzenlediği kampanyalı, promosyonlu veya indirimli satışların gereğini yerine
getirmekten sorumlu tutulmuştur.
Son olarak aynı yönetmelikte mal satışlarında edimin
ifasının gerçekleştirilmesi için geçerli olan azami süreye ilişkin de istisna
getirilmiştir. Yeni Düzenlemeden öncesi mal satışlarında, satıcı veya
sağlayıcı, taahhüt ettiği edimi tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı
tarihten itibaren her halükârda otuz gün içerisinde yerine getirmek zorundayken
yeni düzenlemeyle bu kurala bir istisna getirilerek, tüketicinin isteği veya
kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmelerde otuz
günlük sürenin uygulanmayacağı belirtilmiş ve MADDE 14- Aynı Yönetmeliğin 16’ncı
maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(1) Satıcı veya sağlayıcı,
tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı tarihten itibaren taahhüt ettiği
süre içinde edimini yerine getirmek zorundadır. Tüketicinin isteği veya kişisel
ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler haricinde mal
satışlarında bu süre her halükârda otuz günü geçemez.”
Sonuç olarak internet alışveriş siteleri
platformlarının yükümlülüklerinin kapsamı genişletilmiştir. Aracı hizmet
sağlayıcı, yönetmelikteki ayrıksı hükümler saklı kalmak kaydıyla satıcı ve
sağlayıcı ile müteselsil sorumlu tutulmuştur. Uygulamada “koşulsuz iade” olarak
da bilinen cep telefonu, akıllı saat, tablet, bilgisayar sözleşmelerinin alımı
ve tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından
kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı
yapılanlara ilişkin sözleşmelerde cayma hakkının kullanılamayacağı
kararlaştırılmıştır.
Mesafeli sözleşmelerde cayma hakkı oldukça
kısıtlanmıştır. Aksi kararlaştırılmadıkça, tüketici cayma hakkını kullandığı
zaman iade ücretinden sorumlu tutulmuştur. Bununla birlikte iade süresi
uzatılmış ve 14 güne çıkartılmıştır.
İnternet alışveriş sitelerinin, cayma hakkı
neticesinde para iadesinin 14 gün içerisinde ve tek seferde yapılması
zorunluluğu ile kredi kartına tek seferde iadesi yasal olarak düzenlenmiştir.
Av. Gülden Mehmed Altın
Av. Ş. Gizem Keskin
Kaynak: Mesafeli Sözleşmeler
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (23.08.2022 tarihli ve
31932 sayılı Resmî Gazete)
