1. Giriş
Konkordato kurumu İcra ve İflas
Kanunu’nun 285. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre, borçlarını
vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında
bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle
borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflâstan kurtulmak için konkordato
talep edebilir.
Konkordato talebinde bulunurken İİK m.
286’da sayılan belgelerin eklenmesi gerekmektedir. 286. belgelerin eksiksiz olarak sunulmuş ise
mahkeme derhal geçici mühlet kararı verir. Geçici mühlet süresi 3 ay olup
gerekli görülmesi halinde borçlunun veya geçici konkordato komiserin talebi
üzerine mahkemece 2 ay daha uzatılabilir, ancak uzatmayı borçlu talep etmişse
geçici komiserin de görüşü alınır. İşbu belge ve kayıtlar süresinde ve eksiksiz
olarak sunulmadığı halde geçici mühlet kararı verilmez ve alacaklının yaptığı
konkordato talebi reddedilir. Geçici mühlet kararı ile mahkemece geçici
konkordato komiseri atanır ve konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup
olmadığı incelenir. Alacaklı sayısı ve alacak miktarı dikkate alınarak
gerektiğinde üç komiser de görevlendirilebilir. Geçici mühlet
talebinin kabulü, geçici komiser görevlendirilmesi, geçici mühletin uzatılması
ve tedbirlere ilişkin kararlara karşı kanun yoluna başvurulamaz.
Geçici mühlet içerisinde konkordato
projesinin başarıya ulaşacağı kanaatine varılır ise, geçici mühlet içerisinde
mahkemece kesin mühlet kararı verilir. Kesin mühlet İİK m. 289’da düzenlenmiş
olup buna göre kesin mühlet hakkında bir karar verilebilmesi için, mahkeme
borçluyu ve varsa konkordato talep eden alacaklıyı duruşmaya davet eder. Geçici
komiser, duruşmadan önce yazılı raporunu sunar ve mahkemece gerekli görülürse,
beyanı alınmak üzere duruşmada hazır bulunur. Mahkeme yapacağı değerlendirmede,
itiraz eden alacaklıların dilekçelerinde ileri sürdükleri itiraz sebeplerini de
dikkate alır. Kesin mühlet süresi bir yıl olup gerekli hallerde altı aya kadar
uzatılabilir. Kesin mühlet verilmesine, kesin
mühletin uzatılmasına ve kesin mühletin kaldırılarak konkordato talebinin
reddine ilişkin kararlar, 288 inci madde uyarınca ticaret sicili gazetesinde ve
Basın-İlan Kurumunun resmî ilân portalında ilân edilir ve ilgili yerlere
bildirilir.
2. Kesin Mühletin Etkisi
Kesin mühlet alacaklılar bakımından
bazı sonuçlar doğurmakta olup İİK m.294 uyarınca kesin mühlet içerisinde borçlu
aleyhine Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre yapılan takipler
de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz ve daha önce başlamış takipler
durur. İhtiyatî tedbir ve ihtiyatî haciz kararları uygulanmaz, bir takip
muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez.
Bu sürede konkordato komiserinin rolü
önem arz etmektedir. “Kesin mühlet içerisinde komiserin ilk görevi,
alacaklıları on beş gün içinde alacaklı oldukları miktarı bildirmeye davet
etmektir. Borçlunun alacaklılar hakkında bir liste vermesi gerekmektedir. Bu
nedenle komiser borçlu tarafı mevcut alacaklar hakkında bilgi vermek için davet
eder” [1] İşbu bildirim akabinde alacaklıların süresi içerisinde
alacaklarını bildirmeleri gerekmektedir. Aksi halde alacakları bilançoda
kayıtlı olmayan alacaklılar konkordato projesinin müzakerelerine kabul
edilmezler.
3. Alacaklıların Alacaklarını
Bildirmesi
İİK’nun Alacaklıları alacaklarını
bildirmeye davet başlıklı 299. maddesi,
“Alacaklılar, komiser tarafından 288
inci madde uyarınca yapılacak ilânla, ilân tarihinden itibaren onbeş gün içinde
alacaklarını bildirmeye davet olunur. Ayrıca, ilânın birer sureti adresi belli
olan alacaklılara posta ile gönderilir. İlânda, alacaklarını bildirmeyen
alacaklıların bilançoda kayıtlı olmadıkça konkordato projesinin müzakerelerine
kabul edilmeyecekleri ihtarı da yazılır.” şeklindedir.
Görüldüğü üzere konkordato komiserinin
alacakları bildirmeye davet ilanından itibaren alacaklıların on beş gün
içerisinde alacaklarını bildirmesi gerekmektedir. “Buradaki onbeş günlük
süre içerisinde alacağın komisere bildirilmesi yükümlülüğü, borçlunun
bilançosunda göstermiş olduğu alacaklar veya borçlunun konkordato projesinde
göstermiş olduğu listede yeralan alacaklar hakkında geçerli değildir;
dolayısıyla bu tür alacakların onbeş gün içinde bildirilmesi gerekli değildir.
Konkordato komiseri, borçlunun bilançosunda belirtilen bu tür alacakları
doğrudan herhangi bir talebe gerek olmaksızın kayıt altına almak zorundadır.” [2]
Ayrıca kanun maddesinde ilanın birer
suretinin alacaklılara posta ile gönderiminden bahsedilmiş ise de alacaklıların
alacaklarını bildirme süresi, ilan suretinin kendilerine gönderilme tarihinden
değil; ilanın yapıldığı tarihten itibaren başlamaktadır. [3]
Alacaklılar süresi içerisinde
alacaklarını bildirmediğini takdirde, bilançoda kayıtlı değiller ise
konkordato projesinin müzakerelerine kabul edilmeyecektir. Ancak bu durum
alacağın sona erdiği anlamına gelmemektedir. Nitekim Adana BAM 9. HD. 2021/543
E. 2021/1466 K. sayılı 14.12.2021 tarihli ilamı,
“İİK'nun 299. Maddesinde;
"Alacaklılar, komiser tarafından 288 inci madde uyarınca; yapılacak
ilânla, ilân tarihinden itibaren onbeş gün içinde alacaklarını bildirmeye
davet olunur. Ayrıca, ilânın birer sureti adresi belli
olan alacaklılara posta ile gönderilir.
İlânda, alacaklarını bildirmeyen alacaklıların bilançoda kayıtlı
olmadıkça konkordato projesinin müzakerelerine kabul edilmeyecekleri
ihtarı da yazılır." hükmüne yer verilmiştir. Yasada öngörülen ilanın iki
amacı vardır. Birincisi borçlunun malvarlığı ile sorumlu olduğu pasifin
kapsamının belirlenmesi, ikincisi ise komiserin konkordato teklifinin
kabulü hakkındaki müzakerelere ve oylamaya katılacak alacaklılar
çevresinin belirlenmesidir. O halde bilançoda alacakları kayıtlı olmayan alacaklıların,
ilanda belirtilen süre içinde alacağının bildirmemenin
yaptırımı, konkordato nisabının hesaplanmasında dikkate alınmaması
ve konkordato projesi hakkında oy kullanamamasıdır. Ancak, on beş
günlük süre içinde alacak bildirmemenin yaptırımı kesinlikle alacağın
sükutu değildir. Süresi içinde alacak kaydı
yaptırmayan alacaklı, konkordato tasdik edildiği
takdirde konkordato şartları dairesinde alacağını talep
edebilecektir.” şeklindedir.
[4]
Görüldüğü üzere on beş günlük süre
içerisinde alacak bildiriminde bulunmayan alacaklılar, konkordato tasdik
edildiği takdirde konkordato şartları dairesinde alacaklarını talep
edebilirler. Nitekim “kanunda ilandan itibaren süresi içinde
alacaklının alacağını bildirmemesinin yaptırımı olarak, o alacaklının,
alacağının bilançoda kayıtlı olmadıkça, konkordato projesinin müzakerelerine
(görüşmelerine) kabul edilmemesi gösterilmiştir (m. 299). Kanundaki bu tabir
ile ne anlatılmak istendiği açık değildir. Fakat bu tabir ile, alacak hakkının
sona erdirilmesi, alacak hakkından feragat edilmesi veya vazgeçilmesi gibi bir
sonuç da çıkarılmamalıdır.”[5]
Alacak bildirimi sürecini özetleyen
İstanbul BAM 17. HD. 2021/1018 E. 2021/1101 K. sayılı 07.10.2021 tarihli ilamı,
“İİK'nın 299. Maddesinde;
"Alacaklılar, komiser tarafından 288 inci madde uyarınca; yapılacak
ilânla, ilân tarihinden itibaren onbeş gün içinde alacaklarını bildirmeye
davet olunur. Ayrıca, ilânın birer sureti adresi belli
olan alacaklılara posta ile gönderilir.
İlânda, alacaklarını bildirmeyen alacaklıların bilançoda kayıtlı
olmadıkça konkordato projesinin müzakerelerine kabul edilmeyecekleri
ihtarı da yazılır." hükmüne yer verilmiştir. Şu halde ilanda
belirtilen süre içinde alacağı bildirmemenin yaptırımı, konkordato nisabının
hesabında dikkate alınmamaktır. 300. madde kapsamında, alacaklar hakkında
borçlu beyana davet edilir, komiser alacakların varit olup olmadığı
hakkında borçlunun defterleri ve belgeleri üzerinde gerekli incelemelerde
bulunarak bunların neticesini 302’nci madde çerçevesinde alacaklılar
toplantısına sunacağı raporda belirtmek ve alacaklıların bilgi ve
takdirlerine sunmak zorundadır. Borçlu, komiserin daveti üzerine,
kendisine bildirilen her alacak hakkında cevap vermek
zorundadır. Konkordato komiserlerinin kendisine
bildirilen alacakları kabul etmek veya reddetmek yetkisi bulunmamaktadır.
Bu yetki borçluya aittir. Komiserin borçlunun kabul ettiği bir alacağı
reddetme yetkisi yoktur, alacağı kabul etmek zorundadır. Komiser heyeti tarafından
İİK m.299 uyarınca, alacaklılara alacaklarını bildirmeleri
için ilan yapıldığı, ilan metninin 27.06.2019 tarihinde
Basın İlan Kurumunun resmi ilan portalında, 25.06.2019
tarihinde ise Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayınlandığı,
ayrıca ilan metninin bir örneğinin İİK m.299 hükmüne uygun olarak
adresi belli olan alacaklılara posta yoluyla gönderildiği, İİK
m.300 uyarınca alacak kayıtları hakkında borçlunun beyanının
alındığı, ... Bankası Anonim Şirketinin alacak kayıt talebinde
bulunmadığı, alacaklının adresinin belli olduğu yolunda delil bulunmadığı,
komiser heyeti tarafından bilançoda tespit edilen ... Bankası Anonim Şirketinin
alacağının 105. Sırada 498.949,12 TL olarak alacaklılar listesine
kaydedildiği, kararı istinaf eden alacaklının itiraz etmediği, 8 bankanın
alacağa itiraz ettiği, komiser heyeti tarafından
çekişmeli alacak listesinin mahkemeye gönderildiği, mahkemece
11.12.2020 tarihli ara kararla çekişeli alacaklarla ilgili karar tesis
edildiği, alacaklı ... Bankası Anonim Şirketinin 07.11.2019 tarihli
dilekçeyle mahkemeye müracaat ederek alacaklarının kaydı ile nisaba dahil
edilmelerini talep ettiği, mahkemece bu hususta herhangi bir karar tesis
edilmediği, alacaklı ... Bankası Anonim Şirketinin 498.949,12 TL alacak miktarı
üzerinden alacaklılar toplantısına katıldığı, olumlu yada olumsuz oy
kullanmadığı, nisapta konkordato projesine ret oyu verenler arasında
değerlendirildiği anlaşılmıştır. İcra ve İflas Kanunu'nun “konkordatonun
hükümleri” başlıklı 308/c maddesinin ikinci fıkrasında, bağlayıcı hale
gelen konkordatonun, konkordato başvurusundan önce
veya komiserin izni olmaksızın mühlet içinde doğan bütün alacaklar
için mecburi olduğu belirtilmiştir. İcra ve İflas Kanunu'nun 300. maddesi
uyarınca konkordato komiseri, yazdırılan alacaklara karşı
borçlunun beyanını alır. Borçlunun itiraz ettiği alacaklar çekişmeli hale
gelir. Kanun çekişmeli alacaklara iki sonuç bağlamıştır. İlk olarak
çekişmeli alacakların nisaba ne şekilde katılacağına mahkeme karar verir
(İİK m.302/VI). Mahkemenin bu konuda verdiği kararlar maddi anlamda kesin hüküm
teşkil etmez. Bu bağlamda çekişmeli alacakların ayrıca dava konusu
edilmesine imkan sağlanmıştır (İİK m.308/b)”[6]
şeklindedir.
3. Sonuç
Konkordato kurumu hem borçlu hem de
alacaklının menfaatine olan bir kurumdur. Konkordato sürecinde borçlu mali
durumunu düzeltip ticari hayatına devam ederken alacaklılar da borçlu ile
anlaşarak konkordato projesi kapsamında alacaklarını elde etmektedir. Yukarıda
izah olunduğu üzere kanuni şartların eksiksiz olarak yerine getirilmesi halinde
borçlu veya alacaklı konkordato talebinde bulunabilir. Kanundaki şartların
sağlanması halinde mahkemece geçici mühlet kararı verilir. Geçici mühlet süresi
üç ay olup şartları varsa iki ay daha uzatılabilir. Bu süre içerisinde
mahkemece konkordato projesinin başarılı olacağı kanaatine varılırsa kesin
mühlet kararı verilir. Kesin mühlet süresi ise bir yıl olup gerekirse altı ay
daha uzatılabilir. İşbu geçici ve kesin mühlet kararları İİK m. 288 uyarınca
ticaret sicili gazetesinde ve Basın-İlan Kurumunun resmî ilân portalında ilân
olunur. Kesin mühlet sonrası konkordato komiseri tarafından alacaklıların
alacaklarını bildirmesi için çağrı yapılır. İşbu ilan yolu çağırının yapıldığı
tarihten itibaren on beş gün içerisinde alacaklıların alacaklarını bildirmeleri
gerekmektedir. Süresi içerisinde alacaklarının bildirilmemesi halinde alacağın
ortadan kalktığı anlamına gelmemekte olup
süresi içinde alacak kaydı
yaptırmayan alacaklı, konkordato tasdik edildiği
takdirde konkordato şartları dairesinde alacağını talep
edebilecektir.
Stj. Av. Pelin Yıldız
Kaynakça:
1.
Aslanoğlu, Suphi, Cengiz, Selim, Konkordato Kurumunda Kesin Mühlet: Alacaklı,
Borçlu ve Sözleşmeler Açısından Sonuçlarının Değerlendirilmesi, 2021, sf. 50
2.
Börü, Levent, Adi Konkordatoda Alacaklıların Alacaklarını Bildirmesi, 2019, sf.
176
3.
Duran, Rukiye, Konkordato Mühleti ve Alacaklılar Bakımından Sonuçları, 2019,
sf. 124
4.
Adana BAM 9. HD. 2021/543 E. 2021/1466 K. sayılı 14.12.2021 tarihli ilamı
5.
Börü, Levent, Adi Konkordatoda Alacaklıların Alacaklarını Bildirmesi, 2019, sf.
179
6.
İstanbul BAM 17. HD. 2021/1018 E. 2021/1101 K. sayılı 07.10.2021 tarihli ilamı
