Özgün Law Firm

Özgün Law Firm

ELEKTRONİK TİCARETİN DÜZENLENMESİ HAKKINDAKİ MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

ELEKTRONİK TİCARETİN DÜZENLENMESİ HAKKINDAKİ MEVZUAT DEĞİŞİKLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

I- GİRİŞ

COVID-19 pandemisi ile küresel ticaret alanında yaşan dönüşümlerden biri, perakende sektöründe e-ticaretin hız kazanan yükselişi olmuştur. Pandemiden önce Çin, İngiltere, ABD, Almanya ve Fransa perakende e-ticaret uygulamalarının toplam perakende sektörünün %10`unu veya fazlasını oluşturduğu beş ülke iken [1], bu sayının pandemi ile hızla arttığını ve pek çok ülkede online perakende sektörünün, toplam perakende sektörü içindeki payının bu oranın üzerine çıktığına tanık olduk. Euromonitor International`ın araştırmasında, 2020-2025 yılları arasında küresel perakende sektöründe yaşanması beklenen büyümenin yarısının dijital pazarlardan geleceği öngörülmektedir. [2]

Bilindiği gibi, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun (“E-Ticaret Kanunu) 23.10.2014 tarihinde kabul edilerek, 01.05.2015 tarihinde yürürlüğe girmişti. Elektronik ticarete ilişkin ilk kanun düzenlemesinin yapıldığı 2014 yılında, Türkiye`de e-ticaret pazar büyüklüğü 18,9 milyar TL iken [3], 2019 yılında sektörün büyüklüğü 83,1 milyar TL`ye ulaşmıştır [4]. Bu büyüklüğün 44,9 milyar TL`lik kısmı online perakende sektörüne ait olup [5], COVID-19 pandemi döneminde hızla artan perakende e-ticaret hacmi 2021 yılında 234 milyar TL olmuştur.

Elektronik ticaret pazar yerlerinin, perakende e-ticaret hacminin büyümesinde önemli etkisi olmuş, özellikle pandemi döneminden sonra satış kanalları içindeki ağırlığı gözle görülür biçimde artmıştır. [6] E-ticarete yeni başlayan işletmeler de büyük ölçekli işletmeler de elektronik ticaret pazar yerleri bünyesinde faaliyet göstermektedir. 2021 yılında e-ticaret faaliyetinde bulunan 484.347 işletmenin 472.604`ü elektronik ticaret pazar yerlerinde faaliyet göstermektedir. [7]

Kanun teklifinde açıklandığı gibi, elektronik ticaretin düzenlemesi hakkındaki mevzuat değişiklikleri bu dönüşümler bağlamında hazırlanmıştır. 02.07.2022 tarihli ve 31889 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da değişiklikler yapan 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“E-Ticaret Değişiklik Kanunu”) ve 29.12.2022 tarihli ve 32058 sayılı Resmi Gazete‘de yayımlanan işbu kanunun uygulanmasına ilişkin Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik`in 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girmesi ile elektronik ticarette yeni bir dönem başlamıştır.

Daha önce Hukuk Bültenimizin 57. sayısında E-Ticaret Değişiklik Kanununun öngördüğü değişikliklere ilişkin ayrıntılı bir değerlendirmeye yer vermiştik. Kanun teklifinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu`nda kabul edilerek yasalaşmasından sonra, çok sayıda farklı görüş içeren değerlendirmeyi beraberinde getirdi. İşbu yazı kapsamında, bu tartışmalar da dikkate alınarak perakende e-ticaret sektörünün gelişimi ile mevzuat değişiklikleri arasında bağlantı kurulmaya ve mevzuat değişikliklerinin uygulamaya etkileri değerlendirilmeye çalışılacaktır.  

 

II- E-TİCARET KANUNUN KAPSAMI: İLK DÜZENLEMELER NELER GETİRMİŞTİ?

Elektronik ticaretin düzenlenmesine ilişkin ilk hukuksal düzenlemeler, elektronik ticaretin artışı karşısında yeni hukuki sorunların ortaya çıkması ve bunun birlikte yeni kavramlar ve meselelerin ele alınması ihtiyacı ile ortaya çıkmıştır. [8] Bu kapsamda E- Ticaret Kanunu ile hukuksal alanda bulunan boşluğun doldurulması amaçlanmış ve hazırlanmasında 08.02.2000 tarihli ve 2000/31/AT sayılı Elektronik  Ticaret Direktifi esas alınmıştır. Kanunun 13. maddesine dayanılarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkındaki Yönetmelik (“İYS Yönetmeliği”) ve Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Mülga Yönetmelik”) yayımlanmıştır. [9]

Kanun ve Mülga Yönetmelik kapsamında, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların sorumlulukları düzenlenmektedir.  Hizmet sağlayıcı, E-ticaret Kanununda “elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek veya tüzel kişiler” şeklinde, aracı hizmet sağlayıcı ise Mülga Yönetmelik`te, “başkalarına ait iktisadî ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ya da tüzel kişileri” şeklinde tanımlanmıştır. Hizmet sağlayıcıların e-ticaret faaliyetinde bulunan işletmeler, aracı hizmet sağlayıcıların ise alıcı ve hizmet sağlayıcı arasında alım- satım işleminin yapıldığı pazar yerinin sahibi veya işleticisi olduğu [10], e-ticarete konu mal veya hizmetin arzının ve ürünlere ilişkin işlemlerin hizmet sağlayıcılar tarafından gerçekleştirileceği kabul edilmiştir. [11]

Hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların bu mevzuat çerçevesinde tanımlanan sorumlulukları dört farklı alanda toplanmaktadır [12]:

1-Sözleşme henüz kurulmadan önceki yükümlülükler,

2-Sipariş aşamasındaki yükümlülükler,

3- Ticari elektronik iletilere ilişkin yükümlülükler,

4- Kişisel verilere ilişkin yükümlülükler.

Bu düzenlemeleri geniş kapsamlı olmasa dahi elektronik ticarete ilişkin temel düzenlemeler getirerek halihazırda yaşanan sorunlara çözüm getirmekte olması sebebiyle faydalı bulan bir görüş olduğu gibi, kanunun yetersiz olduğu alanlar olduğunu savunan görüşler de bulunmaktadır. Bu görüşe göre, öncelikle hizmet sağlayıcıların faaliyet gösterdiği elektronik ortamın korunmasına yönelik düzenleme yapılmalı, ikinci olarak ise hizmet sağlayıcıların sisteme girmiş olduğu bilgilerin korunması için gerekli güvenlik sistemlerinin kurulması sağlanmalıdır. Bunların yanı sıra, ürünün orijinalliğine ilişkin bilgilendirmeye ve ürünün alıcıya ulaşma süresine ilişkin düzenlemeler yapılması uygun olacaktır. [13] Yine TÜSİAD`ın o dönem E-Ticaret Kanununa ve Kanuna dayanarak çıkarılan yönetmeliklere ilişkin değişiklik önerileri bulunmakla birlikte, Kanun için yapılan değişiklik taleplerinin sınırlı olduğu ve genel olarak talebin ticari iletinin alınmasına ilişkin hususlar hakkında olduğu görülmektedir. [14]

 

III- E- TİCARET DEĞİŞİKLİK KANUNUNUN KAPSAMI: YENİ DÜZENLEMELERİN

ODAĞINDA NE VAR VE NELERİ AMAÇLAMAKTA?

 

E-Ticaret Değişiklik Kanun teklifinin ortaya çıkışı, hızla gelişmekte olan bir perakende e-ticaret sektörünün yeni sorunları beraberinde getirdiği ve yürürlükteki Kanunun ihtiyaçları karşılayamadığı kabulüne dayanmaktadır. Teklifte, yeni kanuna duyulan ihtiyaç şu şekilde açıklanmaktadır:

“Ancak, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerin ve COVID-19 salgının etkisiyle, hızlı bir gelişim ve değişim sürecine giren e-ticaret ekosistemine yeni işletmeler, iş modelleri ve ürün grupları dahil olmuştur. Bu durum, e-ticaret ekosistemindeki aktörler için daha önce karşılaşılmayan sorunları beraberinde getirmiş ve e-ticaret faaliyetlerine uygulanan kuralların değişime uyum sağlamasını gerektirmiştir.” [15]

Kanun koyucunun tespiti, niceliksel değişimin (perakende e-ticaret hacminin büyümesi) yanı sıra, niteliksel değişime (pazaryerlerinin etkinliğinin artması) ilişkindir. Kanun değişikliği, E-Ticaret Kanununda aracı hizmet sağlayıcı olarak tanımlanan, uygulamada ise elektronik ticaret pazaryeri olarak nitelendirilen Trendyol, Hepsiburada, N11, GittiGidiyor, Amazon Türkiye, ÇiçekSepeti, Morphio, EpttAvm gibi elektronik platformların, piyasadaki değişen konumlarını dikkate almaktadır.  Bu kapsamda, e-ticaret işletmeleri (satıcılar) ve pazaryerlerinin, tüketiciler (alıcılar) ile ilişkisine ve  buna ilişkin sorumluluk rejimine odaklanan ilk düzenlemelerin aksine, işbu kanun değişikliğinde işletmeler ve pazaryerleri arasındaki ilişkiye odaklanılmıştır.

Kanun teklifinde, işletmeler ve e-ticaret pazar yerlerinin arasındaki ilişki ve birbirleri karşısındaki konumları bakımından aşağıdaki tespitler yapılmaktadır:

 

1- “Elektronik ticaret pazar yerinde aracılık hizmeti sunulan işletmelerin büyük

bölümünü mikro ve küçük işletmeler oluşturmakta ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların söz konusu işletmeler karşısında asimetrik pazarlık gücü bulunmaktadır.”

 

2- “Elektronik ticaret pazar yerleri açısından piyasada bir yoğunlaşma söz konusudur.”

3- “Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, elektronik ticaret Pazar yerleri üzerinden

elde ettikleri verileri kullanarak lojistik ve ödeme hizmeti gibi sektörlerde söz sahibi olmaktadır. (…) Elektronik ticaret alanında pazaryerleri, tekelleşme eğilimleriyle birlikte elektronik ticaret ekosistemin içinde yer alan finans, lojistik, bilgi-iletişim gibi alanlarda da belirleyici konuma gelmekte olup dijitalleşmedeki hızlanma da dikkate alındığında bu durum ekonomik, sosyal ve demokratik toplum düzeni açısından da riskler taşımaktadır.”

 

Bu kapsamda, kanun teklifinde önerilen değişiklikler (i.) piyasa aktörleri arasındaki asimetrik ilişkiye karşı, (ii.) yoğunlaşmaya karşı ve (iii.) faaliyet alanlarının genişlemesine karşı olmak üzere üç temel başlıkta toplanabilecektir:

 

1- Asimetrik ilişkiye karşı getirilen düzenlemeler

Haksız ticari uygulamalar: Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların haksız ticari uygulamalarda bulunması yasaklanmıştır. Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, karar verme yeteneğini azaltan ve normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan her türlü uygulama haksız kabul edilecektir. Örnek olarak, elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, ödemenin aracı hizmet sağlayıcı tarafından alındığı ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde eksiksiz yapılmaması, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerine geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ve satış fiyatına tek taraflı değişiklik yapılması verilmiştir. Bu uygulamaların içeriği, Yönetmelik`te ayrıca detaylandırılmıştır.

Aracılık sözleşmesinin asgari unsurları: Yönetmelik`in 15`in maddesinde aracılık sözleşmesinin yazılı yapılma zorunluğu getirilmiş ve içeriğe ilişkin sözleşmenin feshi, hizmet bedelinin belirlenmesi, ödeme vadesi vs.`ye ilişkin hususlarda emredici hükümler getirilmiştir.  Bu kapsamda, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı arasındaki sözleşme serbestisi bu hususlar bakımından ortadan kalkmıştır.

Veri kullanma yasağı: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde olan Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının, hizmet sağlayıcı ve alıcılardan elde ettiği verileri, sadece aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanacağı ve aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerleri veya diğer elektronik ticaret ortamlarında hizmet sağlayıcılarla rekabet etmek için kullanamayacağı düzenlenmiştir.

2- Yoğunlaşmaya karşı getirilen düzenlemeler

Marka pazarlama ve satış yasağı: Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının, aracılık hizmeti sunduğu pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka hakkına sahip olduğu malları satışa sunamaz veya bu malların satışına hizmet edemeyeceği düzenlenmiştir. Bu şekilde, ilk düzenlemelerde elektronik platformlar için getirilen satış yasağı, kapsamı genişletilerek muhafaza edilmiştir.

Elektronik Ticaret Lisansı: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının ve 100 adedinde üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, faaliyetine devam edebilmek için lisans almak ve bu eşiği açtığı müddetçe her yıl lisansını yenilemek zorundadır. Lisans ücretinin tutarı, net işlem hacim tutarına göre nispi belirlenecektir ve net işlem hacim tutarının belirli bir eşiğin üzerinde kalan kısmının belirli bir yüzdesi şeklinde hesaplanacaktır.

3- Faaliyet alanlarının kısıtlanmasına ilişkin getirilen düzenlemeler

 

Reklam ve pazarlama faaliyetlerinin sınırlandırılması: Net işlem hacmi 30 milyar TL ve yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara ve hizmet sağlayıcılar için reklam bütçesi ile promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki vb. indirim bütçesine yıllık sınırlamaların getirilmektedir. Her yılın reklam ve indirim bütçeleri, bir önceki takvim yılına ait net işlem hacmi (ilk 30 milyar Türk liralık kısmın %2`si ve 30 milyarı aşan kısmın %0,3`nün toplamı) üzerinde hesaplanacaktır. Her iki bütçe de bir takvim yılının üçer aylık dönemlerinde en fazla dörtte biri oranında kullanılabilecektir.

 

Hizmet sağlayıcılara kısıtlamama getirmeme yasağı: Net işlem hacmi 30 milyar TL ve yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamaz, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamayacağı, buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer veremeyeceği düzenlenmiştir.

Bankacılık faaliyetlerine ilişkin sınırlamalar: Net işlem hacmi 60 milyar TL ve yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları için, aracılık hizmeti sundukların Pazar yerlerinde ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ve diğer finans kuruluşları kredi verme işlemleri dahil hizmet veremeyeceklerdir. Aynı şekilde ödeme sistemlerine ilişkin hizmetler sunulması da mümkün olmayacaktır.

Lojistik ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerine ilişkin faaliyet yasağı: Net işlem hacmi 60 milyar TL ve yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmetleri, kendilerinin e-ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışlar ile e-ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere, aracılık hizmeti sunduğu pazar yerlerinde satışlarda eşya taşımacılığı, taşımacılık organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı hizmetleri veremeyecektir.

4- Diğer Düzenlemeler

 

Kapsam: Seyahat acenteliği, sivil havacılık, bireysel emeklilik, bankacılık, sigorta, finans, sermaye piyasaları, ödeme sistemleri, elektronik para kuruluşları, elektronik haberleşme ile şans ve bahis oyunları alanlarında faaliyet gösteren kuruluşların e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya e-ticaret hizmet sağlayıcı olarak kabul edilmeyeceği düzenlenmiştir.

Tanımlar: Bu kapsamda, ilk düzenlemelerde yer alan “hizmet sağlayıcı” ve “aracı hizmet sağlayıcı” tanımlarının yanı sıra, “elektronik ticaret hizmet sağlayıcı”, “elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı”, “elektronik ticaret hizmet sağlayıcı”, “elektronik ticaret pazar yeri”, “net işlem hacmi” ve “ekonomik bütünlük” ayrıca tanımlanmıştır.

Hukuka aykırı içerikten sorumluluk: İlk düzenlemelerde belirlendiği gibi aracı hizmet sağlayıcının hizmet sağlayıcı tarafından sunulan mal ve/veya hizmetlere ilişkin hukuka aykırı içeriklerden sorumlu olmadığı belirlenmiştir. Bu düzenleme aynı kalmakla birlikte, aracı hizmet sağlayıcıya herhangi bir hukuka aykırılıktan haberdar olması halinde içeriği kaldırma, aykırılığı kamu kurum ve kuruluşlarına bildirme ve gibi yükümlülükler getirilmiştir.

Bakanlığa verilen yetkiler: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı`na e-ticaret hizmet sağlayıcı ve e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıların faaliyetlerine yönelik düzenleme yapma yetkileri verilmektedir. Bu yetkiler kapsamında, Bakanlık tarafından aracılık sözleşmesinde yer verilmesi zorunlu unsurlar belirlenebilecek, Kanunun uygulanmasını sağlamak amacıyla denetim yapılabilecek, denetim sırasında bilirkişi görevlendirebilecek ve Bilgi Teknoloji ve İletişim Kurumu`ndan ticari elektronik ileti gönderen kişilerin bilgilerini talep edebilecektir.


IV- KANUNUNUN KABULÜ SONRASI TARTIŞMALAR VE DEĞİŞİKLİKLERİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

 

Kanun koyucu, bu değişiklikler ile e-ticaret sektöründe haksız rekabetin ve tekelleşmenin önüne geçilerek pazara yeni aktörlerin girişinin kolaylaştırılması ve pazarın dengeli ve sağlıklı büyümesinin sağlanmasının amaçlandığını belirtmiştir. Daha sonra Ticaret Bakanı Mehmet Muş`un basına verdiği demeçlerde de kanun değişikliğinin piyasadaki yoğunlaşmadan kaynaklandığı belirtilmiştir. [17]

 

Burada dikkate edilmesi gereken bir husus, bazı düzenlemelerin doğrudan büyük ölçekli pazar yerlerine yönelik olmasıdır. Kanun koyucu bunun için “net işlem hacmi” tanımı yaparak, net işlem hacmi belirli bir tutarın üzerinde olan aracı hizmet sağlayıcılara lisans alma yükümlülüğü, marka satış yasağı vs. hususlarda mali ve hukuki ek yükümlülükler getirmektedir. Bu kapsamdaki düzenlemeler bakımından, net işlem hacmi belirli büyüklüğü ulaşmamış küçük ölçekli pazar yerlerinin/ platformların sorumluluğu bulunmayacaktır.

 

Kanunun yürürlüğü girdikten sonra yapılan tartışmalardan da aslında yeni düzenlemelerin e-ticaret alanında rekabetin teşvik edilmesinden ziyade, hızla büyüyen şirketlerinin büyümesinin hedefte olduğu anlaşılmaktadır. Kanunu destekleyen bir görüş, şu gerekçeleri ileri sürmektedir:

 

Trendyol Türkiye'nin ilk decacorn'u olmakla övünüyor ama bugün aslında Çinli Alibaba.com'un yüzde 86,5 oranında sahibi olduğu bir firma durumunda. Eğer bu yeni düzenlemeler olmaz ise, 4 yılda çıktığı yükseklikten daha yukarı çıkacak. Diğerlerini pazardan silecek.” [18]

 

Gerek yeni düzenlemeleri e-ticaret piyasasında tekelleşmenin önünü geçeceği için destekleyen görüşlerde, gerek ise aynı düzenlemeleri e-ticaret sektöründe büyümeyi ve yatırım yapmayı hedefleyen platformların/ pazaryerlerinin gelişmesini sınırlayacağını savunan karşı görüşlerde, kanununun amacının büyük ölçekli platformların büyümesini frenlenmek olduğu ifade edilmektedir. Kanuna bu kapsamda yapılan eleştirilerde verilen yaygın örnek, lisans almanın tek şartının ücret ödemek olarak düzenlenmesidir. Bu nedenle, bu uygulamanın bir tür vergilendirme olduğu görüşü bulunmaktadır. Ayrıca nispi olduğu için elektronik platformlarının maliyetini artıracağı ve büyümeyi engelleyeceği yönünde eleştiriler getirilmektedir. [19] Lehe görüşler kanun koyucunun bu yaklaşımını isabetli bulurken, karşıt görüşler bunun kamu yararı üretmeyeceğini belirleterek eleştirilmektedir.

 

İki farklı görüşün hemfikir olduğu bir diğer nokta, aracı pozisyonundaki elektronik platformlara getirilen lisans, yaptırım ve reklam uygulamaların, bu şirketlerin maliyetlerinin artmasına neden olacağıdır. Bu kapsamda, kanun değişikliğini destekleyen bir görüş, pazaryerlerinin maliyet artışlarını e-ticaret yapan işletmelere (satıcılara) yansıtacakları ve bu nedenle satıcıların pazaryerlerinde satış yapmak yerine kendi e-ticaret sitesini açarak satış yapan firma sayısında ciddi bir artış olacağı ve tekelleşmenin kırılacağını, özellikle küçük oyuncular ile pazara yeni girecek oyuncuların önünün açılacağını öngörmektedir. [20] Aynı uygulamaların etkisinin yatırımı sınırlayıcı olacağına ve e-ticaret sektörünün gelişmesine zarar vereceğini ileri süren görüşler de vardır. [21] Rekabetle değil, büyüklükle mücadele edildiğini ifade eden bir görüş, “Birden çok yatırımcı faaliyet göstersin, belirli bir seviyeye kadar büyüsün” anlayışın ekonomik gerçeklik ve piyasanın işleyişiyle bağdaşmadığını savunmaktadır. [22]

 

Kanun değişikliğinin ana yaklaşımının eleştirisinin yanı sıra, başka farklı sebeplerle de eleştirildiği görülmektedir. Öncelikle yeni düzenlemelerin inovasyonu ve yatırımı teşvik edecek nitelikte olmadığı belirtilmektedir. İkinci olarak, e-ticaret platformunun başka bir sektörde faaliyetine kısıtlama getirilmesinin aslında tekelleşmeye neden olacağı ileri sürülmektedir.  [23] Üçüncü olarak, taşıma hizmetleriyle ilgili yasakların, bu alanda e-ihracat faaliyetlerine hız verecek yüklü miktarda yatırımlar yapıldığı ve çok sayıda kişi istihdam edildiğine vurgu yaparak, bu düzenlemeler ile kazanımların kaybedileceğine dikkat çekmektedir.  Dördüncü olarak, pazar yerlerinin, reklam harcamalarını esnaf ve KOBİ’lerin satışlarını artırmaları için gerçekleştirildiği, bu şekilde küçük işletmelerin hesaplı bütçelerle işlerini büyütmeleri sağlanırken indirim ve kampanyalarla da alıcılara daha büyük bir fiyat avantajı elde ettiği vurgulanmaktadır.   Bu nedenle, amaçlananın tam aksine, bu düzenlemelerden hem alıcıların hem de küçük işletmelerin zarar göreceği savunulmaktadır. [24]

 

Bu tartışmalar sürerken, piyasadaki büyük ölçekli elektronik platformların Trendyol cüzdan para uygulamasını durdurduğuna ve emlak işine girmekten vazgeçtiğine ilişkin haberler yayımlanmıştır.  [25]

 

Aynı zamanda Cumhuriyet Halk Partisi, elektronik ticaret lisansı, reklam bütçesi ve indirim bütçesi kısıtlamaları, bankacılık ve lojistik alanlarındaki kısıtlamalar ve yasaklar, marka kullanma yasağı vs. düzenlemeleri içeren Ek Madde 2 ve Ek madde 4`ün iptali için talepte bulunmuştur. [26]

 

Platform devrimi [27] adı verilen dönüşüm ile birlikte, politika yapıcıların teknolojik ve ekonomik değişimlere hem sürdürülebilir hem de toplumsal adaleti sağlayıcı şekillerde politikalar geliştirmeye çalıştıkları açıktır.  Bu kapsamda dünyada takip edilen çok sayıda farklı örnek bulunmaktadır. [28] Türkiye`deki politika yapım sürecinin piyasadaki dinamikleri ve iş modellerini tamamen değiştiren bu devrimin özelliklerinin tam olarak kavranamadan ilerlediğine ilişkin eleştiriler bulunmakla birlikte, e-ticaret sektörünün hızlı gelişimi dikkate alındığında sürecin gelişiminin yakından takip edilmesinde yarar bulunmaktadır.

 

Av. Erse Kahraman

 

 

Kaynakça:

 

1. https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/technology-media-and-telecommunications/articles/turkiyede-e-ticaret-2019-pazar-buyuklugu.html

 

 

2. https://www.euromonitor.com/article/global-e-commerce-market-to-expand-by-1-trillion-by-2025

 

 

3. https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/technology-media-and-telecommunications/articles/turkiyede-eticaret-2014-pazar-buyuklugu.html

 

4. https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/technology-media-and-telecommunications/articles/turkiyede-e-ticaret-2019-pazar-buyuklugu.html

 

5. https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/technology-media-and-telecommunications/articles/turkiyede-e-ticaret-2019-pazar-buyuklugu.html

 

6. https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-4528.pdf

 

7. https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-4528.pdf

 

8.  Yıldız, Kübra (2018) “Elektronik Ticaret ve Hukukumuzdaki Durumu Üzerine Kısa Bir İnceleme” İstanbul Barosu Dergisi 92(6)

 

9. Yıldız s.224

 

10. Erdem, Yaren (2017) “Elektronik Ticaret Mevzuat Uygulamaları” İstanbul Bilgi Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, s. 16, s.83

 

11. Hamamcıoğlu, E. (2018) “Elektronik Ticaretin Hukuksal Boyutu” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 35, s. 43-72, Demirbaş, Harun (2015) 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Kapsamında Hizmet Sağlayıcılar ve Aracı Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülükleri, Seçkin Yayınları: Ankara akt. Emre, Sezer (2020) “Aracı Hizmet Sağlayıcının Hukuki Sorumluluğuna İlişkin Olarak Yargıtay 13. Hukuk Dairesi`nin 2017/5834 E. 2018/12148 K. Sayılı Kararının İncelenmesi” Özgün Law Hukuk Bülteni Sayı 37, s. 11

 

12. Yıldız, s. 212-223.

 

13. Aksu, Raziye (2015) “Serbest Piyasa Ekonomisi İlkeleri Işığında Elektronik Ticaret Kanununun Değerlendirilmesi” Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5 (2), s. 169-191

 

14. https://tusiad.org/tr/tum/item/8731-e-ticaret-mevzuatina-iliskin-tusiad-gorusleri-ve-degisiklik-onerileri

 

15. https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-4528.pdf

 

16. https://www.haberturk.com/yeni-e-ticaret-yasasi-yururluge-girdi-3552345-ekonomi

 

17. https://t24.com.tr/yazarlar/fusun-sarp-nebil/e-ticaret-kanunu-pazar-yerleri-acisindan-bir-yogunlasma-oldugu-icin-duzenlendi,37839

 

18. https://t24.com.tr/yazarlar/fusun-sarp-nebil/tekellesmeyi-onlemeye-yonelik-e-ticaret-kanunu-icin-ticaret-bakanligi-ni-kutlamak-lazim,37474

 

19. https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/e-ticarette-buyumeye-fren-olur-7110611

 

20. https://www.sigortahaber.com/haber/13711611/yeni-e-ticaret-kanunu-sektordeki-tekellesmeyi-kiracak

 

21. https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/e-ticarette-buyumeye-fren-olur-7110611, https://halktv.com.tr/makale/ali-kiran-bas-kesen-yeni-e-ticaret-kanunu-699645

 

22. https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/e-ticarette-buyumeye-fren-olur-7110611

 

23. https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/e-ticarette-buyumeye-fren-olur-7110611

 

24. https://www.ucey.com.tr/e-ticaret-yasasi-neleri-degistirecek-sektor-temsilcileri-ne-dedi/

 

25. https://webrazzi.com/2022/11/28/trendyol-yeni-e-ticaret-yasasi-nedeniyle-trendyol-cuzdan-hizmetini-durdurdu/, https://webrazzi.com/2022/08/10/trendyol-yeni-e-ticaret-yasasi-nedeniyle-emlak-isine-girmekten-vazgecti/

 

26. https://anayasa.gov.tr/tr/mahkeme-gundemi/genel-kurul/26-ekim-2022-genel-kurul-gundemi-ve-sonuclari/ , https://anayasa.gov.tr/tr/mahkeme-gundemi/genel-kurul/8-eylul-2022-genel-kurul-gundemi-ve-sonuclari/

 

27. Cusumano, Michael A., Annabelle Gawer, and David B. Yoffie. 2019. The Business of Platforms: Strategy in the Age of Digital Competition, Innovation, and Power. Harper Business; Parker, Geoffrey, Marshall van Alstyne, and Sangeet Paul Choudary. 2016. Platform Revolution: How Networked Markets Are Transforming the Economy - and How to Make Them Work for You. W.W. Norton & Company: New York.

 

28. Seidl, Timo (2021) Ideas, Politics, and Technological Change Essays on the Comparative Political Economy of Digital Capitalism. European University Institute, Sosyal ve Siyaset Bilimler Doktora Tezi.

MAKALEYİ PAYLAŞIN
MAKALEYİ YAZDIRIN