İlk Elektrikli Araç 1888 yılında Andreas Flocken tarafından icat edilmiştir. Otomotiv endüstrisinin başlangıç döneminde icat edilmiş olan elektrikli araçlar, petrol fiyatlarının azalması ve elektrikli starterin bulunmasıyla popülerliğini yitirmiş ve yerini fosil yakıtla çalışan içten yanmalı motorlu araçlara bırakmıştır.
Ancak fosil yakıt rezervlerinin günden güne azalması, yakıt fiyatlarındaki belirsizlikler, CO2 emisyonu ve enerji kaynaklarında dışa bağımlılık sorunları elektrikli araç teknolojilerinin gelişmesinde başlıca motivasyon kaynaklarıdır. Önümüzdeki 30 sene içerisinde risk, emisyon, uygunluk, sürdürülebilirlik, verimlilik ve güvenilirlik faktörler düşünüldüğünde elektrik enerjisinin, ulaşımın ana taşıyıcısı olması beklenmektedir.
Elektrikli araç pazar paylarının artması temel olarak devlet teşvikleriyle araç fiyatlarının düşmesine, şarj istasyonu alt yapısının ve batarya teknolojilerinin gelişmesine ve şarj sürelerinin kısalmasına bağlıdır.
Türkiye’de elektrikli araç kullanımı ve şarj istasyonları
Elektrikli araç şarj istasyonu, SEA, HEA gibi harici enerji kaynaklarından şarj olabilen elektrikli araçların tekrar şarj edilmesini sağlayan bir altyapı unsurudur.
Dünya’nın önde gelen araç üreticilerinden BMW, Tesla, Toyota, Ford, Volkwagen gibi büyük gruplar elektrikli araçlarında farklı şarj sistemlerini kullanmakta ve bu durum hem üreticileri hem de araç sahiplerini maddi açıdan zor duruma sokmaktadır. Çünkü şarj istasyonu standartlarının ve priz tiplerinin çok çeşitli olması araçların istasyonlara erişilebilirlik oranını düşürmektedir.
Bu durum görüldüğü üzere hem elektrikli araç kullanıcılarını hem de üreticileri olumsuz etkilemektedir. Elektrikli araç piyasasının gelişimiyle beraber güncel priz tipleri sayısının standart tek bir priz tipine indirgenmesi beklenmektedir.
Ülkemizde Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan düzenlemeler ile şarj istasyonu kurabilecek işletmeler ve kurulum şartları belirlenmiş olup, ülkemizde mevcut olan şarj istasyonlarının büyük bir çoğunluğu İstanbul ilinde mevcuttur.
Başta İstanbul ili olmak üzere yapılan çalışmalarla şarj istasyonlarıyla ilgili özel park alanları düzenlemesi yapılmakta ve İSPARK gibi ‘’Park et devam et’’ şeklindeki işletmelerde bu istasyonlar kurulmuş ve işletme halinde bulunmaktadır.
Ancak diğer araçlara oranla daha maliyetli olan elektrikli araçların ülkemizde kullanımı yeni yaygınlaşmakta olup, Bakanlık ve ilgili birimler tarafından yapılan genel düzenlemeler araç sahipleri için yetersiz kalmaktadır.
Ülkemizde elektrikli araçlara uygulanan vergi oranı
2012 yıllarından itibaren ülkemizde azda olsa kullanılmaya başlanılan ve 2018 yılının başlarında yaklaşık olarak 452 kişinin sahip olduğu elektrikli araçlardan, sadece özel tüketim vergisi alınmaktaydı.
27 Mart 2018 tarihli Vergi Kanunları İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 18. Maddesinde yapılan kanuni düzenleme ile; elektrikli araçlardan alınacak motorlu taşıtlar vergisi, 197 Sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu (I) sayılı tarifesinde yer alan motor güçlerinin vergilendirilmesine tabi tutulmuş ve elektrikli araçların artık benzinli veya dizel araçlara uygulanan MTV tutarının %25'i oranında vergi mükellefi olmasına karar verilmiştir.
Benzinli bir aracın 3.000 TL Motorlu Taşıtlar Vergisine tabi olduğunu düşünelim. Bu bağlamda bir elektrikli aracın vergisi 3.000 TL’nin 4'te 1'i oranında olacak ve elektrikli araç sahibi 750 TL miktarında motorlu taşıtlar vergisi ödeyecektir.
Ülkemizde yerli elektrikli araç üretimi için çalışmaların yapıldığı ve teşviklerin verildiği bu zamanlarda, Özel Tüketim Vergisine tabi tutulan elektrikli araçların, birde Motorlu Taşıtlar Vergisine tabi tutulması çelişkileri beraberinde getirmektedir. ABD gibi ülkelerde değil vergi alımı, bireylere elektrikli araç alımını teşvik etmek adına, 7500 dolar bedel dahi ödenmektedir.
Her geçen gün artan petrol fiyatları sebebiyle daha çok tercih edilmesi beklenilen ve satın alımlarının artması hedeflenen elektrikli araçlar hakkında, Bakanlık ve ilgili birimler tarafından daha özel ve koruyucu düzenlemeler yapılması ve yukarıda bahsedilen fahiş vergilendirmelerin kaldırılması, 2018 yılında hedeflenen elektrikli araç kullanımının ülkemizde yaygınlaşmasına katkı sağlayacaktır.
Stj. Av. Melike Ünal
Kaynakça:
3. Vergi kanunları ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında kanun
