Ülkemizde meydana gelen ve 11 ilimizde
yıkıcı sonuçlar doğuran depremler nedeniyle depremin meydana geldiği 06.02.2023
tarihinden itibaren ülkemizde pek çok yeni hukuki düzenleme yürürlüğe
girmiştir. Bu kapsamda İlgili düzenlemelerin ve bu düzenlemelerden yararlanmak
için neler yapılması gerektiğinin incelenmesi gerekmektedir.
İlk olarak yeni getirilen
düzenlemelerin birçoğunun dayanağı olan ve 08.02.2023 tarihli Resmî Gazete’de
yayımlanan 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince Anayasanın 119’uncu maddesi
ile 2935 Sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının
(a) bendine göre Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş,
Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İllerinde 08.02.2023 Çarşamba günü saat
01.00’dan itibaren üç ay süreyle olağanüstü hal ilan edilmiştir. [1]
Gerçekten de Anayasanın “Olağanüstü Hal
Yönetimi” kenar başlıklı 119. maddesine bakıldığında Cumhurbaşkanının; savaş,
savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan
veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin
bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin
yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan
kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları
nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli
salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun
tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal
ilan edebileceği görülmektedir. Aynı madde gereğince ilgili Olağanüstü hâl
ilanı kararı verildiği gün Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük
Millet Meclisinin onayına sunulacaktır.
Bu kapsamda ülkemizde meydana gelen ve
11 ilimizde yıkıcı sonuçlara yol açan şiddetli depremler nedeniyle ilan edilen
olağanüstü hâl usulüne uygun olarak 08.02.2023 tarihli Resmî Gazete’de
yayımlanmış ve aynı gün TBMM onayına sunulmuştur. Buna istinaden TBMM
tarafından olağanüstü hâl kararı onaylanarak 1354 K. numaralı 09.02.2023
tarihli “Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş,
Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İllerinde Üç Ay Süreyle Olağanüstü Hal
İlan Edilmesine Dair Karar” Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. [2] Bu
minvalde olağanüstü hâl kapsamında deprem nedeniyle getirilen yeni hukuki
düzenlemeleri ayrıca incelenecektir.
1.
Olağanüstü Hal Kapsamında Yargı Alanında Alınan Tedbirler [3]:
Cumhurbaşkanı Kararı ile Olağanüstü hâl
(OHAL) ilan edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay,
Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde 06 Şubat 2023
tarihinden itibaren 06 Nisan 2023’e kadar yargıda yasal sürelerin bir kısmı
durdurulmuştur, sürelerin durdurulmasında başlangıç ve bitiş tarihleri de dahil
edilmiştir. İlgili yargı süreleri durma süresinin sona erdiği günü takip eden
günden itibaren işlemeye başlayacaktır. Bu noktada önemle belirtmek gerekir ki
ilgili karar ile bütün yargı süreleri durdurulmamış bazı süreler istisna
tutularak işlemeye devam edilmesi hükme bağlanmıştır.
Bu kapsamda durma kararının kapsamı dışında
olan ve işlemeye devam edecek süreler şu şekildedir:
1-Suç ve ceza, kabahat ve idari
yaptırım ile disiplin hapsi ve tazyik hapsi için kanunlarda düzenlenen
zamanaşımı süreleri
2-Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda
düzenlenen ihtiyati tedbiri tamamlayan işlemlere ilişkin süreler
3- Ceza Muhakemeleri Kanunu kapsamında
düzenlenen koruma tedbirlerine ilişkin süreler
4- TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri
bakımından ilgili kanunda düzenlenen süreler
5- Nafaka alacaklarına ilişkin icra
takibi süreleri
İlgili süreler dışında kalan dava açma,
icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve
zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de
dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm
süreler; İdari Yargılama Usulü Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu ve Hukuk
Muhakemeleri Kanunu kapsamındaki cevap, itiraz, istinaf, temyiz vb. süreler ile
usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve bu
kapsamda hâkim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma
kurumlarındaki süreler, İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ilişkin diğer
kanunlarda belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim veya icra ve iflas daireleri
tarafından tayin edilen süreler, nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri
hariç olmak üzere tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip işlemleri, yeni
icra ve iflas takip taleplerinin alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve
infazına ilişkin işlemlere dair süreler ilgili kararname gereğince
durdurulmuştur.
Ancak ilgili kararnamenin uygulanmasına
ilişkin kişi, konu ve süre sınırlamaları bulunmakta olup 06.02.2023 tarihi
itibarıyla yerleşim yeri olağanüstü hal ilan edilen iller olan gerçek ve tüzel
kişiler ile aynı tarihte bu illerde bulunan kişiler bakımından ilgili süreler 06.04.2023
tarihine kadar ülke genelinde durdurulmuşken yerleşim yeri olağanüstü hal ilan
edilmeyen ancak olağanüstü hal ilan edilen illerde kan veya kayın hısımlarının
bulunan veya olağanüstü hal ilan edilen illerde felakete uğrayanların
kurtarılması, meydana gelen hasar ve zararın telafi edilmesi yada ihtiyaçların
karşılanması amacıyla bu illere giden kişiler için 06.03.2023 tarihine kadar
ülke genelinde durdurulmuştur.
Bununla
birlikte avukatlar açısından ayrıca düzenlemeye yer verilmiş olup yine;
olağanüstü hal ilan edilen illerin barosuna 06.02.2023 tarihi itibarıyla
kayıtlı avukatlar ile diğer barolara kayıtlı olup aynı tarihte bu illerde
bulunan avukatlar tarafından takip edilen dava ve işlerle ilgili olarak bu
avukatlar bakımından 06.04.2023 tarihine kadar ülke genelinde yargı süreleri
durdurulmuşken olağanüstü hal ilan edilmeyen illerin barosuna kayıtlı avukatların
ve bürolarında çalışan ancak olağanüstü hal ilan edilen illerde kan veya kayın
hısımlarının bulunması veya olağanüstü hal ilan edilen illerde felakete
uğrayanların kurtarılması, meydana gelen hasar ve zararın telafi edilmesi ya da
ihtiyaçların karşılanması amacıyla bu illere giden avukatlar tarafından takip
edilen dava ve işlerle ilgili olarak bu avukatlar bakımından 06.03.2023
tarihine kadar ülke genelinde yargı süreleri durdurulacaktır.
Öte
yandan yargı sürelerinin durdurulması hiç işlem yapılamayacağı anlamına
gelmemektedir, bu kapsamda kararname kapsamında yargı sürelerinin
durdurulmasından yararlanan gerçek ve tüzel kişiler ile avukatlar, yerleşim
yeri olağanüstü hâl ilan edilen iller dışında kalan gerçek ve tüzel kişiler
aleyhine icra ve iflas takibi, taraf ve takip işlemi ile ihtiyati haciz
kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemleri yapabilir. Ancak önemle
belirtmek gerekir ki gerçek veya tüzel kişi tarafından bu şekilde başlatılan
işlemler olması halinde ilgili işlemi yapan kişinin yargı sürelerinin
durdurulması olanağından yeniden faydalanma imkânı bir daha bulunmamaktadır. Bu
kişiler için yargı süreleri işlemin başlatıldığı tarihten itibaren işlemeye
devam edecektir.
Yine
ilgili kararname gereğince olağanüstü hâl ilan edilen yerlerde bulunan sulh
ceza hakimlikleri veya mahkemeler tarafından düzenlenen yakalama emri üzerine
yakalanan kişinin en geç yirmi dört saat içinde yetkili hakim veya mahkeme
önüne çıkarılamaması ve sesli ve görüntülü iletişim sisteminin kullanılamaması
durumunda, bu kişinin yakalandığı yer sulh ceza hakimi veya mahkemesi
tarafından sorgusu yapılacak veya ifadesi alınacaktır.
Son
olarak olağanüstü hâl ilan edilen yerlerde olağanüstü hâl süresiyle sınırlı
olmak üzere;
-Türk
Ceza Kanunu’nda yer alan hırsızlık ve yağma suçlarında gözaltı süresi yakalama
anından itibaren dört günü geçemeyecektir. Delillerin toplanmasındaki güçlük
veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle Cumhuriyet savcısı, gözaltı süresinin
üç gün süreyle uzatılması hususunda yazılı olarak emir verebilecektir. Ancak
şüphelinin yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için
zorunlu olan süre hariç tutulmuştur.
-Tutukluluğa
itiraz, tahliye talepleri ve tutukluluğun incelenmesi dosya üzerinden karara
bağlanabilecektir.
-Tahliye talepleri,
tutukluluğun incelenmesiyle birlikte karara bağlanabilecektir.
-Ceza
Muhakemesi Kanunu madde 108 gereğince en geç otuz günde bir yapılan
tutukluluğun incelenmesi kararları ise bir defaya mahsus olmak üzere altmış
günlük süreyle resen yapılacaktır.
2.
Olağanüstü Hal Kapsamında Eğitim Alanında Alınan Tedbirler:
Ülkemizde
yaşanan deprem felaketinde çok sayıda ilimizin etkilenmesi ve birçok
afetzedenin evlerini kaybetmesi sonucunda Türkiye’deki bütün KYK yurtları
belirli şartları taşıyan öğrenciler dışında boşaltılarak afetzedelerin
kullanımına ve barınmasına tahsis edilmiştir. Bu kapsamda YÖK tarafından bütün
yükseköğretim kurumlarının bahar dönemlerinin online yapılmasına ilişkin karar
yayımlanmış olup zorunlu olan ilk ve ortaöğretim içinse eğitim yüz yüze olarak
devam ettirilmektedir.
Bunun
yanında ailesi veya kendisi olağanüstü hal ilan edilen illerde ikamet eden ve
herhangi bir Devlet yükseköğretim kurumunda eğitimine devam eden veya
olağanüstü hal ilan edilen illerdeki Devlet yükseköğretim kurumlarında
eğitimine devam eden öğrenciler ile olağanüstü hal ilan edilen illerde ikamet
eden ve hu illerdeki Devlet yükseköğretim kurumlarında eğitimine devam eden
yurtdışından kabul edilmiş öğrencilerin de 2022-2023 Eğitim-Öğretim Yılı bahar
dönemi için ödemeleri gereken katkı payı ve öğrenim ücretinin Devlet tarafından
karşılanmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda 2022-2023 Eğitim-Öğretim Yılı
bahar dönemi için katkı payı ve öğrenim ücretini daha önceden yatırmış
öğrencilere ise yükseköğretim kuramları tarafından ilgili bedel iade
edilecektir.
Bununla
birlikte 06.02.2023 talihinden itibaren meydana gelen depremler sebebiyle
annesi veya babası ya da vasisi vefat eden okul öncesi eğitim, ilköğretim ve
ortaöğretim öğrencilerine; parasız yatılılığa yerleşip yerleştirilmediğine
bakılmaksızın, örgün öğretime devam etmek şartıyla, 2022-2023 eğitim öğretim
yılı sonuna kadar 2684 sayılı Kanun uyarınca ödenen burs miktarı kadar aylık
eğitim desteği verileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak bu eğitim desteğinden
2684 sayılı Kanun uyarınca halihazırda burs almakta olan öğrenciler
yararlanmayacaktır. 2684 sayılı Kanun uyarınca yapılacak burs desteği her yıl
temmuz ayında belirlenmekte olup bu kapsamda 2022 yılına ilişkin burs tutarı
633 TL iken 2023 yılına ilişkin miktar henüz belirlenmemiştir.
3.
Olağanüstü Hal Kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirler
[4]:
Meydana
gelen depremler sonucunda hiç şüphesiz ki afetten etkilenen illerde bulunan
çalışma ve hizmet sektörü de büyük hasara uğramış, bu kapsamda ilgili
sektörlerde çalışan işçilere ne olacağı konusu ön plana çıkmıştır. Buna yönelik
işçiyi korumak amacıyla yeni düzenlemelerin getirilmesi ihtiyacı söz konusu
olmuştur.
3.1.
Fesih Açısından Getirilen Düzenleme:
Getirilen
yeni düzenlemeler ile olağanüstü hal ilan edilen illerde akdedilmiş olan iş
veya hizmet sözleşmeleri 4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinin birinci
fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına
uymayan haller ve benzeri sebepler gereğince haklı nedenle fesih, belirli
süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi
bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, ilgili mevzuatına göre
yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri
dışında işveren tarafından feshedilemeyecektir. Getirilen düzenleme ile iyi
niyet ve ahlak kurallarına aykırılık hariç haklı nedenle fesih hallerinin bile
depremden etkilenen OHAL kapsamındaki illerde çalışan işçilerin sözleşmelerinin
sona ermesine neden olamayacağı açıkça hüküm altına alınmıştır.
Bu
kapsamda getirilen düzenlemeyle zayıf olan işçinin korunması amaçlanmıştır. Bu
kapsamda ilgili hükme aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya
işveren vekiline cezai yaptırımda getirilmiş olup buna göre sözleşmesi
feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu
maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il
müdürlüklerince idari para cezası uygulanması söz konusu olacaktır.
3.2.
Nakdi Ücret Desteğine İlişkin Düzenleme:
Aynı
zamanda söz konusu kararname gereğince deprem bölgesinde yer alan illerdeki
işçilerden kısa çalışma başvurusu kapsamında yeni bir hak sahipliği
oluşmayanlar ile yukarıda sayılan nedenlerle iş sözleşmesi sona ermiş olup
işsizlik ödeneğine hak kazanmamış olanlara herhangi bir sosyal güvenlik
kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla kısa çalışma uygulanan dönemde
veya işsiz kaldıkları süre boyunca kadar olağanüstü hal süresini geçmemek
şartıyla günlük 133,44 Türk lirası nakdi ücret desteği sağlanacağı hüküm altına
alınmıştır. İlgili ücret desteği
İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak olup yapılan ödemelerden damga vergisi
hariç herhangi bir kesinti de yapılamayacaktır.
4.
Depremin Sonuçlarının Araştırılmasına Yönelik Getirilen Düzenlemeler:
Ülkemizde
yaşanan yıkıcı depremler üzerinde önemle durulması gereken sorun olarak
binaların depreme dayanıklı olarak yapılması ve sıkı bir denetimden geçmesi
gerekliliğini bir kez daha gözler önüne sermiştir. Deprem ülkesi olarak
nitelendirilen ve bünyesinde birçok fay hattını barındıran ülkemizde depremler
nedeniyle yıkılan binlerce binanın olmasının sebebi hiç şüphesiz ki ülkemizin
fay hatları dikkate alınmaksızın yapıların oluşturulmasıdır.
Bu
kapsamda TBMM tarafından bir daha bu tarz bir felaket ve yıkımla
karşılaştırılmaması amacıyla Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilgili
araştırma komisyonu kurulması kararı verilerek 03.03.2023 tarihli Resmî
Gazete'de yayımlanmıştır. İlgili karara göre Kahramanmaraş merkezli depremlerin
sonuçlarının tüm yönleriyle araştırılması, depreme dirençli yapı stokunun
oluşturulması ve kentsel dönüşüm uygulamalarının etkinliğinin artırılması için
alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla Meclis araştırması
açılmasına karar verilmiştir. Bu araştırmayı yapacak Komisyon ise 21 üyeden
oluşacak ve çalışma süresi 3 ay olup, komisyon gerektiğinde Ankara dışında da çalışmalarda
bulunabilecektir. [5]
Aynı
zamanda depremde yıkılan binalar ve oluşan can kayıplarının sorumluların tespit
edilmesine yönelik depremlerden etkilenen 10 kentte 350 savcı, bilirkişilik
desteği sağlamak ve sağlık çalışanlarına destek amacıyla toplam 363 uzman
doktor, otopsi teknikeri ve biyolog görevlendirilerek deprem bölgesinde yıkılan
binaların sorumlularına ilişkin hukuki soruşturmalar da yürütülmeye de
başlanmıştır.
5.
Olağanüstü Hal Kapsamında Sağlık Alanında Alınan Tedbirler [6]:
Deprem
bölgesinde etkilenen sağlık alanında faaliyet gösteren meslek gruplarına
ilişkin 13.02.2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan CBK gereğince
olağanüstü hal ilan edilen şehirlerde olağanüstü hal süresi boyunca
mesleklerini serbest olarak icra eden eczaneler ile tıbbi cihaz satış
merkezlerine, optisyenlik müesseselerine, ısmarlama protez ve ortez
merkezlerine, işitme cihazı merkezi veya diş protez laboratuvarı olarak
faaliyette bulunan işletmelere valilik tarafından uygun görülen mekanlarda veya
mobil araçlarda Sağlık Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre faaliyet
izni verilebilecektir.
Yine
olağanüstü hâl süresince Adıyaman, Hatay ve Kahramanmaraş illeri ile Gaziantep
ilinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde bulunan serbest eczaneler ilaç takip
sistemi işlemlerinden muaf tutulabilecektir. Ancak her ne kadar muafiyet söz
konusu alsa da kırmızı ve yeşil reçeteli ilaçlar için ayrıca düzenli defter
kayıtlarının tutulması ve bu ilaçların reçetelerinin bir nüshasının saklanması
gerekmektedir.
Aynı
şekilde Adıyaman, Hatay ve Kahramanmaraş illeri ile Gaziantep ili İslahiye ve
Nurdağı ilçelerinde bulunan tıbbî cihaz satış merkezi, optisyenlik müessesesi,
ısmarlama protez ve ortez merkezi, işitme cihazı merkezi veya diş protez
laboratuvarları ise ürün takip sistemi bildirimlerinden Sağlık Bakanlığınca
belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde muaf tutulabileceklerdir.
İlgili
kararnamenin uygulanması açısından Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan
E-78704445-511 sayılı “Olağanüstü Hal İlan Edilen İllerde Eczacılık ve Tıbbi
Cihaz Faaliyetlerinin Yürütülmesi” konulu Genelge’ye göre ise ilaç takip ve
ürün takip sisteminden muafiyet hakkından yararlanmak için Valiliğe bildirimde
bulunmak gerekmektedir, ayrıca söz konusu genelge gereğince ilgili muafiyet
takip sistemlerinin kullanılmasına ilişkin eksikliğin giderilmesine kadar
geçerli olabilecektir. Ayrıca kararname kapsamında mobil araçlarda hizmet veren
veya bu işler için valiliklerce uygun görülen mekanlarda faaliyet gösteren
eczacı, tıbbi cihaz satış merkezleri, optisyenler, protez, işitme cihazı
merkezleri için genelge gereğince yeni bir ruhsat düzenlenmesine gerek
bulunmamasının yanında bu yerlerde çalışan işçiler için de Valilikçe personel
geçici çalışma belgesi düzenlenecektir. [7]
6.
Depremler Nedeniyle Zarar Gören İllerdeki Yetiştiricilere Yem, Şeker ve Canlı
Hayvan Desteği Verilmesine İlişkin Düzenlemeler:
Getirilen
yeni düzenlemelerle 06.02.2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle
zarar gören ve afet bölgesi ilan edilen illerde büyükbaş ve küçükbaş hayvan
yetiştiricilerine 06.02.2023 ile 31.12.2023 tarihleri arasında bir defaya
mahsus olmak üzere hayvan başına yem desteği yapılacağı hüküm altına
alınmıştır.
İlgili
yem yardımı Hayvancılık Bilgi Sistemi içerisinde yer alan TÜRKVET veri tabanına
kayıtlı yetiştiricilere, sisteme kayıtlı hayvan sayılarını aşmamak ve üst
sınırı Tarım ve Orman Bakanlığınca (Bakanlık) belirlenmek üzere yapılabilecek
olup büyükbaş (sığır, manda) için 500 TL/baş, küçükbaş (koyun, keçi) için 50
TL/baş destekleme ödemesi şeklinde gerçekleştirilecektir.
Aynı
zamanda etkili afet bölgesi ilan edilen yerlerde, arılı kovan, büyükbaş,
küçükbaş ve kanatlı hayvan yetiştiricilerine, bulundukları bölgelerde
hayvancılık faaliyetlerinin devamlılığını sağlamak, verimliliğini artırmak ve
hayvan sağlığı ile refahını temin etmek amacıyla, bir defaya mahsus olmak üzere
canlı hayvan ve besleme amaçlı şeker yardımı da yapılacaktır. Bu kapsamda canlı
hayvan desteği depremden zarar gören yetiştiricilere, yine ilgili il/ilçe hasar
tespit komisyonu tarafından telef olduğu tespit edilmesi şartıyla telef olan
arılı kovan, büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı sayısı kadar yapılacaktır.
7. Depremler
Nedeniyle Zarar Gören İllerdeki Tarımsal Üreticilerin Kredilerinin
Ertelenmesine İlişkin Düzenleme [8]:
21.02.2023
Tarihli ve 6816 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile meydana gelen depremler
nedeniyle afet bölgesi ilan edilen yerlerde bulunan ve T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
ve Tarım Kredi Kooperatiflerince düşük faizli kredi kullandırılmasına ilişkin
kararlar kapsamında düşük faizli krediden yararlanan tarımsal üreticilerin kredi
borçlarının 1 yıl süreyle ertelenmesine karar verilmiştir.
Kredi
borcu anapara toplamı 250.000 TL ve altında olan kişilerin kredilerinin
ertelenmesi için Banka veya TKK’ya müracaatına ve herhangi bir hasar tespiti
yapılmasına gerek olmadan ilgili kredi borçları Banka veya TKK tarafından resen
ertelenecekken kredi borçlarının anapara toplamı 250.001 TL ve üzerinde olan
kişilerin kredilerinin ertelenmesi için bu kişilerin tarımsal ürünleri/varlıkları
en az %30 ve üzeri zarar görmesi ve bu durumlarının il veya ilçe hasar tespit
komisyonlarınca belirlenmesi gerekmektedir. Ancak yine de ilgili kişiler
açısından kredi borçları resen ertelenmemektedir, Banka veya TKK’ya müracaat
etmeleri ve erteleme talebinde bulunmaları gerekmektedir. İlgili müracaat ise
kredi borcunun vadesi hasar tespit komisyonunun kararından itibaren bir yıl
içerisinde dolacaklar için bir ay içerisinde, vadesinin dolmasına bir yılı
aşkın süre bulunanlar için bir yıl içerisinde yapılmalıdır.
8. Diğer
Düzenlemeler:
Getirilen
en önemli düzenlemelerden biri ise; depremde evlerini kaybeden afetzedelere
taşınma, geçici barınma ve temel ihtiyaçlarını gidermek üzere afetler
sonrasında AFAD tarafından nakdi olarak “Afetzede Barınma Yardımı” adı altında
karşılıksız barınma desteği yapılmasıdır. Söz konusu yardım Çevre, Şehircilik
ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından deprem bölgesindeki konutu hasarlı
olarak tespit edilen ev sahibi ve kiracılara yapılacak olup kişilerin yardımdan
yararlanabilmesi için e-devlet üzerinden “Afetzede Barınma Yardımı” na başvuru
yapmaları gerekmektedir.
Bu
kapsamda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı teknik ekiplerince
yıkık, acil yıktırılacak, ağır hasarlı ve orta hasarlı olarak tespit edilen
afetzede ailelere 15.000 TL taşınma yardımının yanında 12 ay boyunca; ev sahibi
olanlara aylık 5.000-TL olmak üzere toplam 60.000-TL, kiracı olanlara ise aylık
2.000-TL olmak üzere toplam 24.000-TL kira yardımında bulunulacaktır.
Bu
noktada önemle belirtmek gerekir ki uygulamada her ne kadar ev sahipleri
yıkılan binaların kendilerinin mülkiyetinde bulunduğu iddialarıyla kiracılardan
aldıkları maddi desteği talep etse bile yapılan bu yardım afetzedelere
taşınması ve barınması için yapılmakta olup yıkılan evlerdeki hak sahiplerinin
yıkılmadan dolayı uğradıkları mağduriyeti giderme amacını taşımamaktadır. Zira
ev sahipleri mülkiyetinde bulunan ve yıkılan evlere ilişkin zararlarını zorunlu
deprem sigortasına başvurarak zaten karşılayabilmektedir. Bu kapsamda ev
sahiplerince kiracılara yöneltilen bu yöndeki taleplerin haksız ve hukuka
aykırı olduğunu ayrıca belirtmek isteriz.
Sonuç
olarak ülkemizde meydana gelen depremler hukuk alanında da birçok eksiğimiz
olduğunu gün yüzüne çıkarmış bulunmaktadır. Bu eksikliklerin giderilmesi ve
insanların hak kaybı yaşamaması açısından her geçen gün yukarıda bir kısmına
yer verildiği üzere yeni düzenlemeler getirilerek insanların hukuki güvenliği
sağlanmaya çalışılmaktadır.
Stj. Av. Beyza Nur Göksel
Kaynakça:
1. 08.02.2023
Sayılı Resmî Gazete
2. 10.02.2023
Sayılı Resmî Gazete
3. 11.02.2023
Sayılı Resmî Gazete
4. 22.02.2023
Tarihli Resmî Gazete
5.
03.03.2023 Tarihli Resmî Gazete
6. 13.02.2023
Tarihli Resmî Gazete
7. Sağlık
Bakanlığı tarafından yayımlanan E-78704445-511 sayılı “Olağanüstü Hal İlan
Edilen İllerde Eczacılık ve Tıbbi Cihaz Faaliyetlerinin Yürütülmesi” konulu
Genelge
8.
21.02.2023 Tarihli Resmî Gazete
